'Copyright op AI-kunst niet mogelijk': hoe rechterlijke beslissing een rol kan spelen in stakingen

Een Amerikaanse staatsrechter heeft in een zaak over creatieve AI-toepassingen bepaald dat er niet zomaar copyright kan worden toegekend aan de niet-menselijke kunstuitingen van een systeem. De rechterlijke beslissing zou wel eens een belangrijke rol kunnen gaan spelen in de voortslepende stakingsdiscussies, omdat (de creatieve toepassing van) AI vooral voor de stakende acteurs een heikel punt is.

Creatief AI-systeem

De rechtszaak werd aangespannen door Stephen Thaler, een bejaarde uitvinder die al in 1995 zelf een AI-bedrijf oprichtte en het patent op een eigen AI-systeem (DABUS) bezit. Thaler besloot het US Copyright Office aan te klagen omdat hij zijn eigen systeem wilde laten registreren als de maker van een kunstwerk (genaamd 'A Recent Entrance to Paradise'). Als Thaler de zaak zou winnen, zou dat betekenen dat er copyright rust op een kunstuiting die niet door een mens is gedaan.

Relevante afwijzing

We hadden zo'n uitspraak met recht 'revolutionair' kunnen noemen, ware het niet dat de aangestelde rechter anders heeft beslist: de copyrightzaak is afgewezen, omdat 'menselijk auteurschap een fundamentele voorwaarde is'.

Het is niet de eerste keer dat Thaler de wet op de proef stelt: zo probeerde hij ook al eens om een patent op naam van zijn AI-machine te zetten. Bij de huidige rechtszaak is er alleen alle reden om de uitspraak nog eens extra onder het vergrootglas te leggen: de argumentatie die de rechter aanvoert zou namelijk best eens gevolgen kunnen hebben voor de voortgang van de acteursstaking, of in ieder geval voor de discussies die daarin aan de orde van de dag zijn.

Minder winstgevend?

Veel acteurs zijn bang dat hun werk op termijn wordt overgenomen door AI-bedrijven, maar als die bedrijven geen aanspraak kunnen maken op copyright, verandert dat mogelijk iets aan de zaak. Zonder copyrightbescherming is het voor andere bedrijven en artiesten namelijk een stuk makkelijker om creatieve uitingen (ongestraft) over te nemen. Een gebrek aan mogelijkheden op copyrightvlak zou er in dat kader voor kunnen zorgen dat 'creatieve AI-business' aanmerkelijk minder winstgevend en daarmee minder aantrekkelijk wordt.

Eén zwaluw maakt nog geen zomer

Eén nuance is op zijn plaats: het gaat hier om een individuele staatsrechtelijke uitspraak, en het is nog maar de vraag wat er gebeurt als (nog) meer uitvinders en bedrijven zich met dit vraagstuk gaan bemoeien. Voor nu kan de uitspraak sommige acteurs en/of andere makers misschien wel wat hoop bieden. Het is afwachten of zij een rechtszaak als deze ook in hun eisen en verwachtingen ten aanzien van de studio's zullen betrekken.