Recensie 'Free State of Jones'

Newton Knight, de man die tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog gedesillusioneerd breekt met de Confederatie en samen met andere deserteurs en ex-slaven de gelijknamige 'free state of Jones' sticht. Klinkt toch als het ideale onderwerp voor een meeslepende Hollywoodfilm? Jammer genoeg zuigen regisseur Garry Ross en zijn team al het drama uit dit interessante stukje geschiedenis en het resultaat is een goed bedoelende maar saaie moraliserende uitleg van 150 minuten.

In opstand

Newton Knight (Matthew McConaughey) werkt toegewijd als verpleger in Mississippi tijdens de Burgeroorlog, maar wanneer hij ontdekt dat de rijken de veldslagen wettelijk mogen vermijden als ze tenminste twintig slaven hebben, besluit hij in opstand te komen tegen de Confederatie. Hij deserteert en stuit op een groep gevluchte slaven in een moeras. Hij sluit zich bij hen aan en langzaam maar zeker groeit deze groep uit tot een ware gemeenschap. Maar hoe groter deze wordt, des te sterker het verzet vanuit de Confederatie. En zelfs nadat de slavernij is afgeschaft, blijkt de strijd allesbehalve gestreden.

Op safe

Free State of Jones heeft geen gebrek aan drama, maar niets spat van het scherm. Regisseur Ross filmt alles op dezelfde passieve wijze waardoor zelfs de hectische veldslagen weinig indruk maken, en niets komt echt tot leven. Misschien doet hij dit vanuit een plechtig plichtsgevoel, maar na het intense 12 Years a Slave is dit toch iets te veel op safe spelen. Op technisch gebied (decor, sfeer) zijn kosten noch moeite gespaard, maar dit is allemaal aankleding (letterlijk) en zorgt niet voor spanning en invoelbaar drama.

Cursus maatschappijleer

Het script weet zich ook weinig raad met hoofdpersoon Newton Knight. Ross en zijn team zijn klaarblijkelijk meer geïnteresseerd in het uitdragen van morele lessen en het gevolg is dat Knight niet een driedimensionaal personage is, maar de grote blanke held, de White Knight, die altijd de juiste speech klaar heeft voor onze moderne oren. Wat er allemaal echt in zijn hoofd omgaat, komen we niet te weten. Aan McConaughey ligt het niet. Die doet z'n best, maar het script laat hem in de steek. Het verhaal van Newton Knight en de mensen om hem heen zijn op zich intrigerend, maar in Free State of Jones dient het verhaal slechts als een cursus maatschappijleer.

Aan alle historici die regisseur Ross heeft ingeschakeld, zien we het begrijpelijke verlangen om historisch accuraat te zijn, maar een historisch epos zal nooit voldoen aan de eisen van een documentaire. Diens voornaamste taak is wat een documentaire juist niet kan: de geschiedenis op prangende wijze 'echt' tot leven wekken en hier laten regisseur Ross en co toch veel steken vallen. De klassieker Amadeus klopt van geen kant historisch gezien, maar boeit na al die decennia nog steeds vanwege de levendige personages, spannend drama en humor. Free State of Jones zal ongetwijfeld zeer trouw zijn aan de feiten, maar is ironisch genoeg niet 'levensecht'.