Recensie 'The Lost City of Z'

Een ontdekkingsreiziger op zoek naar een verloren gewaande beschaving in het Amazonegebied. Materiaal voor een avonturenfilm, die in handen van regisseur James Gray een gedegen uitwerking krijgt maar niet helemaal zijn belofte waar maakt.

De Britse ontdekkingsreiziger Percy Fawcett uit het begin van de vorige eeuw is niet meteen een persoon die bij de Nederlandse kijker herkenning oproept. Toch doet zijn levensverhaal niet onder voor de gemiddelde Indiana Jones-film (waarvoor hij een van de inspiratiebronnen schijnt te zijn geweest). Er zijn indianen die uit het junglegewas opduiken met dodelijke pijlen, vleermuizen en slangen, reisgezellen die bloed ophoesten, vleesetende piranha's en niet te vergeten: kannibalen. Er is echter een groot verschil met de films die we gewend zijn over dit soort onderwerpen: dit is allemaal echt gebeurd.

Zoektocht

De New Yorkse journalist David Grann raakte een jaar of tien geleden geobsedeerd door het lot van Fawcett en ging op een zoektocht die hem leidde van het huis van Fawcetts kleindochter – waar hij de oude aantekeningen van de ontdekkingsreiziger vond – tot in de jungle van het Braziliaanse Amazonegebied. Die onderneming resulteerde in Granns non-fictie boek The Lost City of Z, waarin hij zowel Fawcetts leven en werk reconstrueert als verslag doet van zijn eigen reizen.

Alles zit erin

Regisseur James Gray lijkt niet de meest voor de hand liggende keuze voor dit materiaal. Zijn vorige film The Immigrant was vooral een ansichtkaart van New York in de jaren twintig zonder veel zeggingskracht, dichtgeplamuurd met dialoog. Maar hij weet zich hier goed van zijn taak te kwijten. De lezers van Granns boek kunnen gerust zijn: het zit er allemaal in. De grandeur van het Britse rijk, de horreur van de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog en natuurlijk: de ontberingen in de jungle van de Amazone – onder zware omstandigheden opgenomen diep in de oerwouden van Colombia.

Beschaving

We volgen Fawcett (gespeeld door Charley Hunnam) op een aantal van zijn expedities, waarbij de ontdekkingsreiziger steeds meer overtuigd raakt van het bestaan van een verborgen beschaving diep in de oerwouden van Zuid-Amerika, een plek die hij als Z aanduidt. Dit idee wordt in het Engeland van de jaren tien en twintig van de vorige eeuw weggehoond. Die 'wilden' kunnen daartoe echt niet in staat worden geacht. Wij blanken zijn degenen die de beschaving brengen. Maar geholpen door zijn trouwe reisgezel Costin (een bijna onherkenbare Robert Pattinson, met wilde baard) en onvoorwaardelijk gesteund door zijn vrouw Nina (Sienna Miller) zet Fawcett zijn zoektocht voort.

In een kleine drie uur leidt Gray ons soepel door alle hoogtepunten van het boek heen, buiten de delen over de eigen zoektocht van de schrijver (mooi materiaal voor een andere film). Toch blijf je achter met het knagende gevoel dat hier meer in had gezeten. Het avontuurlijke aspect van het verhaal wordt vakkundig in beeld gebracht (goed acteerwerk, mooie landschappen) maar mist urgentie of flair. Dit is geen Indiana Jones. Dat hoeft natuurlijk ook niet, maar dan zoeken we onwillekeurig naar een andere laag. En Gray lijkt inderdaad een thema te willen overbrengen over de eeuwige zoektocht die het leven is of zou moeten zijn. Maar dat komt niet helemaal uit de verf. Blijft over een film waarbij je je zeker niet hoeft te vervelen, maar die wel een beetje ongemakkelijk blijft hangen ergens tussen popcorn en filmhuis.