Recensie 'Le Fidèle'

Op 4 maart 2018 vertegenwoordigt Le Fidèle België bij de negentigste editie van de Oscars. Geheel verrassend is dat niet: ook Michaël R. Roskams debuut Rundskop (2011) ontving een nominatie voor beste buitenlandse film. Daarnaast kon de veelgeprezen regisseur voor Le Fidèle wederom beschikken over zijn vaste frontman Matthias Schoenaerts, die hier pittig tegenwicht krijgt van Gouden Palm-winnares Adèle Exarchopoulos (La vie D'Adèle).

Net als in Rundskop speelt Schoenaerts een getroebleerd personage, een stilzwijgende vechter die maar met moeite kan aarden in de maatschappij waar hij deel van uitmaakt. Voorbij de façade van zijn job als automonteur is Gino 'Gigi' Vanoirbeek lid van een voorname Brusselse gangsterbende. Het masker dat Gigi's gezicht bij iedere overval bedekt gaat nooit écht af, ook niet na de eerste ontmoeting met de charmante Bénédicte 'Bibi' Delhany (Exarchopoulos). Bibi is de vrouwelijke revelatie van het racecircuit; het gevaar zoekt ze haast nog sneller op dan de man die bij de eerste aanblik al voor haar valt. Tussen de twee protagonisten ontwikkelt zich een stomende relatie, intens gevangen in de camera van Nicolas Karakatsanis (Roskams vaste director of photography). Tót het onvermijdelijke breekpunt zich aandient. Zij opereert binnen de grenzen van de wet, hij daarbuiten. Lange tijd blijft die waarheid slechts een dreigende schaduw, verhuld door passende leugens. En dan gaat de film haar tweede akte in.

Gouden samenwerking

Le Fidèle onderscheidt zich op narratief vlak niet van veel andere misdaaddrama's, maar overtuigt door het sterke spel van Schoenaerts en de jonge Adèle. Laatstgenoemde bezit het natuurlijke charisma van een acteerveterane, en de energie die nodig is om Schoenaerts weerbarstige personage van repliek te dienen. Schoenaerts zelf speelt met een tomeloze intensiteit. Als de derde akte van de film de grens tussen daders en slachtoffers onderzoekt, verpersoonlijkt Schoenaerts op treffende wijze het grijze gebied tussen schuld en onschuld.

Opzichtige keuzes

De tragische ontwikkelingen en de metaforen liggen er in die fase dik bovenop, maar dat kan de cast niet verweten worden: de scenaristen (naast Roskam ook Thomas Bidegain en Noé Debré) hadden de maatschappelijke vervreemding van Gigi minder opzichtig vorm kunnen geven. De vragen die zijn uitzichtloze tocht naar verlossing kenmerken (waarom mag ik niet doen wat ik doe? waarom komen sommige mensen weg met hun daden en andere niet?) hebben zo niet de impact die ze in een subtieler scenario misschien wel hadden gehad.

Feest van intertekstualiteit

De verwijzingen naar andere films zijn in Le Fidèle niet uit de lucht. De perfecte long take die een grootse overval op een snelweg registreert is een open eerbetoon aan Michael Manns Heat (1995), terwijl het prachtige laatste shot van de film direct geïnspireerd is door Claude Lelouchs Un homme et une femme (1966). Ondergetekende zag in één specifiek shot én in de psychologische ontwikkeling van Gigi ook iets van Scorseses Taxi Driver (1976) terug. Die associaties verrijken de film, al gaat dat wel weer ten koste van de eigenheid dat het conventionele scenario goed had kunnen gebruiken. Op dat vlak was Rundskop zonder meer de betere film. In andere kaders zegeviert Le Fidèle; Vlaanderens beste acteur en Frankrijks beste (jonge) actrice dragen een film die het aankijken absoluut waard is.