Recensie 'American Pastoral'

Ewan McGregor maakt het zichzelf niet makkelijk door met American Pastoral zijn regiedebuut te maken. Philip Roths roman wordt beschouwd als een literair hoogtepunt uit de twintigste eeuw en boeken in die categorie laten zich vaak moeilijk naar meeslepende films vertalen. De film is dan ook een mixed bag, soms intrigerend, soms spannend, maar vaak verwarrend en uiteindelijk onbevredigend.

De Amerikaanse droom

Bij een schoolreünie ontmoet Nathan Zuckerman (David Strathairn) Jerry, de broer van zijn vroegere idool, Seymour "Swede" Levov (McGregor). Nu krijgt Nathan van Jerry niet alleen te horen dat Seymour inmiddels overleden is, maar ook dat zijn leven er minder rooskleurig uitzag dan gedacht. De rest van de film toont het leven van "de Zweed" als een onafgebroken flashback. De Joodse Swede trouwt met de katholieke Dawn Dwyer (Jennifer Connelly), de voormalige Miss New Jersey, erft de chique handschoenenfabriek van zijn vader en koopt een idyllische boerderij. Kortom, het lijkt de volmaakte 'Amerikaanse droom'. Hun dochter Merry (Hannah Nordberg) stottert echter en ontpopt zich tot een rebelse tiener (Dakota Fanning). Ze vindt de Vietnamoorlog mensonterend en haat de politieke passiviteit van haar ouders. Op een dag gaat een bom af in het plaatselijke postkantoor en is Merry spoorloos verdwenen. Overtuigd dat Merry een onschuldig slachtoffer is, begint Swede zijn jarenlange zoektocht naar zijn dochter.

De Amerikaanse nachtmerrie

In Roths American Pastoral zien we het uiteenvallen van Swedes gezin met op de achtergrond het verval van Amerika, van Amerika's optimisme na zijn nobele rol in de Tweede Wereldoorlog tot de ontluistering van de Vietnamoorlog en Watergate. De ondergang van Swedes gezin staat gelijk aan Amerika's ondergang. Dit samen met thema's als religie, politiek en perceptie van anderen maakt het verhaal extreem complex (en moeilijk te vertalen naar het medium film). Swede is de blauwogige blonde god die de Amerikaanse droom symboliseert. Alles wat hij doet en zegt is goed bedoeld en moreel verantwoord, maar toch raakt hij vervreemd van Merry en stort zijn wereld op onverklaarbare wijze in. Swede is dus eerder een tragische metafoor voor de illusoire aard van de Amerikaanse droom, maar de film hamert zo op zijn nobele vaderschap dat dit bredere kernthema niet goed uit de verf komt. De filmmakers wilden waarschijnlijk het drama toegankelijk maken door Swedes innemende vaderschap aan te scherpen, maar verliezen hierdoor de gelaagdheid en de tragische ironie van het verhaal uit het oog.

Statisch

McGregors regie is adequaat, maar niet bepaald creatief te noemen. John Romano's scenario heeft een overdaad aan onnatuurlijke dialogen, meestal een teken dat de schrijver te trouw is gebleven aan het boek, hoewel dit natuurlijk begrijpelijk is. Maar deze tasten wel de geloofwaardigheid van het drama aan. Veel scènes voelen zo statisch en houterig aan dat je je afvraagt of McGregor hier als beginnend regisseur 'uitglijdt' of dit opzettelijk doet als ironisch commentaar op de 'keurige' Amerikaanse droom.

American Pastoral is over het algemeen helaas een misser, maar sommige aspecten maken afzonderlijk wel indruk. De twee actrices die Merry spelen zijn uitmuntend en McGregor weet leuk in te zoomen op de onderliggende symboliek van bepaalde scènes. Het pleit natuurlijk voor hem dat hij zo'n onderneming als het verfilmen van Roths boek aandurfde. Maar het verfilmen van dit soort klassiekers wordt vaak als onmogelijk beschouwd en daar verandert McGregors American Pastoral weinig aan.