Recensie 'Enemy'

Trage beelden, geluiden die je niet kunt plaatsen en een verwarrende omgeving. Je weet niet waar je bent en hoe je weg kunt komen. Een levende nachtmerrie. Enemy van de Canadese regisseur Denis Villeneuve doet er sterk aan denken. Het verhaal is gebaseerd op het boek 'De man in duplo' van Nobelprijswinnaar José Saramago. Jake Gyllenhaal kruipt in de dubbelrol van hoofdrolspelers Anthony en Adam. Het is niet de eerste keer dat we Gyllenhaal en Villeneuve samen in actie zien, eerder werkte het duo samen aan de psychologische thriller Prisoners.

Wereld van waanzin

In de eerste scène van Enemy zie je gelijk in wat voor vervreemde, waanzinnige wereld de film zich afspeelt. Na een aantal shots van een exclusieve nachtclub met naakte vrouwen en vogelspinnen, maken we kennis met Adam. Een overwerkte, gedeprimeerde geschiedenisprofessor die met zijn vriendin Mary (Mélanie Laurent, Inglourious Basterds) in een appartementencomplex in Toronto woont. Op aanraden van een collega kijkt hij op een avond een film, waarin hij een man ziet die exact op hem lijkt: acteur Anthony. Zoals algemeen bekend is, kan in films met het dubbelgangerthema maar één van beiden overleven.

Spookstad

Villeneuve creëert op meesterlijke wijze een duistere, bedrukte sfeer die tijdens de hele film overheerst. Het gelige licht zorgt voor een melancholisch gevoel, het betonnen doolhof in Toronto maakt het afstandelijk en de grimmige muziek mysterieus. In zijn bezetenheid om zijn dubbelganger te ontmaskeren volgt de paranoïde Adam, Anthony lange tijd door de stad, naar zijn werk en huis. Met traag camerawerk en dicht op de huid shots, wordt de waanzin waarin Adam gevangen zit, in beeld gebracht. Ondanks enkele clichébeelden van Adam bijvoorbeeld wanneer hij eindeloos in de spiegel naar zichzelf staart, weet Villeneuve de spanning continu vast te houden. Dit is knap gedaan, want het tempo van de film ligt erg laag. Ondanks dat verslapt Enemy geen moment.

Ontknoping

Als Adam en Anthony elkaar dan eindelijk ontmoeten, zit de vaart er vanaf dat moment goed in. Adam's vriendin Mary en Anthony's vriendin Helen (Sarah Gadon, A Dangerous Method) krijgen dan ook een grotere rol in het verhaal. Zij blijken uiteindelijk ook een sleutelrol te hebben bij de ontknoping. Door het sterke acteerwerk van Gyllenhaal weet je tot de laatste scène niet hoe het afloopt. Het einde van de film overdondert dan ook en zie je niet aankomen. Het verrassingseffect is zeker geslaagd, maar de vraag is of het bevredigend genoeg is om af te sluiten met deze mindfuck.

Villeneuve weet in Enemy de spanning op voortreffelijke wijze negentig minuten lang vast te houden. Samen met het sterke acteerwerk van Gyllenhaal, maakt dit de film tot een spannende psychologische thriller die vooral door het einde, nog een aantal dagen in je hoofd zal nasidderen.