Recensie 'Brimstone'

Na Oorlogswinter uit 2008 moesten we ruim zeven jaar wachten op de film van regisseur Martin Koolhoven. Voornoemde film is een Nederlandse productie met een internationale allure, die ook ver buiten de landsgrenzen op bewondering kon rekenen. Nu is er die verwachte western waar Koolhoven zo lang aan gewerkt heeft. Het resultaat mag er zeker zijn al zullen de meningen verdeeld zijn.

Voorliefde voor westerns

Dat Koolhoven een voorliefde voor westerns heeft, mag bekend zijn. Met name de spaghettiwesterns zijn geliefd. Maar het mocht geen eerbetoon worden. Hij wilde er zijn eigen draai, een Nederlandse identiteit, aan geven. Hij koos voor de strenge calvinistische kant van de Nederlandse kerkgemeenschap. En voor thema's als vrouwenonderdrukking en geweld tegen vrouwen. In die vorm gegoten mag het geen verrassing heten dat de film The Night of the Hunter (1955) een veel grotere inspiratiebron is geweest. De film werd gemaakt zonder grote Hollywood-producent en met een budget van 12 miljoen euro. Het gaf Koolhoven de ruimte en vrijheid om de film te maken die hij voor ogen had.

Blanco de film in

Je kunt Brimstone het beste gaan zien als je er zo weinig mogelijk over weet. Toch ontkom je er in een recensie niet aan iets over de film te vertellen. De film speelt zich af in Amerika, ten tijde van de pionierstijd – tweede helft van de negentiende eeuw – waarin Nederlanders in de nieuwe wereld het calvinistische geloof belijden. We maken kennis met Liz (een glansrol van Dakota Fanning), een jonge, stille vrouw die met angst en beven de nieuwe dominee (Guy Pearce) het dorp ziet binnenwandelen. Het is duidelijk dat Liz een geschiedenis met hem deelt.

Bijbelse hoofdstukken

In vier hoofdstukken met verwijzingen naar de Bijbel komen we in een inventieve vertelstructuur steeds meer te weten over de achtergrond van Liz en de dominee. Hij wordt binnengehaald als de nieuwe Messias maar het wordt de kijker al snel duidelijk dat hij de Bijbel in zijn hand misbruikt. Liz is een sterke en strijdvaardige vrouw die, zo leren we, haar mannetje moet staan. Door gebruik te maken van verschillende hoofdstukken in een niet-chronologische volgorde speelt Koolhoven met tijd. Het zorgt er ook voor dat ieder hoofdstuk een ander gevoel oproept.

Expliciet geweld

Wat dan volgt is een mix van geweld en religie, met name tegen vrouwen. In een van de hoofdstukken maken we kennis met Anna (een bijrol van Carice van Houten) die door een 'dominante man' op een gegeven moment zelfs een mondharnas omkrijgt omdat ze niet gehoorzaamt. Je kunt niet ontkennen dat er veel geweld in de film zit, maar het meeste geweld wordt juist niet expliciet getoond en moet het van de verbeelding hebben. Hier en daar misschien iets te dik aangezet. In die zin heeft de film enige referentie naar het laatste werk van Quentin Tarantino.

Epische film

Koolhoven heeft ontegenzeggelijk een epische film afgeleverd die uitblinkt in een overdonderd scenario, heel fraai camerawerk - een prachtige klassiek getinte score van Tom Holkenborg - en een uitmuntende cast waarin vooral Fanning en Pearce uitblinken. De film is niet vlekkeloos, maar de visie en het vakmanschap van Koolhoven staan buiten kijf. We hebben er lang op moeten wachten maar dat was het meer dan waard.