Recensie 'Black Box Diaries'

Negen jaar geleden werd journalist Shiori Ito in een hotel aangerand door een invloedrijke schrijver die directe banden had met de toenmalige premier Shinzo Abe. Als ze twee jaar later met haar verhaal naar buiten treedt tijdens een persconferentie, zorgt dat voor een schok die door trilt in de hele Japanse samenleving. Wat volgt is een slepende juridische strijd die het begin was van de #metoo-beweging in Japan. Ito schreef een boek over wat haar was overkomen, en komt nu met deze documentaire.

Bepalende rechtszaak

Black Box Diaries (2024) is geen verfilming van het boek uit 2017, maar een nog veel uitgebreidere beschouwing van het hele proces dat Ito aanspant tegen haar verkrachter. De film bestaat deels uit archiefbeelden, maar volgt voornamelijk Ito tijdens het journalistieke werk dat ze doet voor haar eigen zaak, en daarmee voor een veel groter goed. Ze neemt het op tegen het verouderde Japanse rechtssysteem en een heersende, seksistische maatschappelijke norm. Haar strijd was het begin van een aantal grote sociale en maatschappelijke veranderingen in het land, en Ito belandde erdoor in de wereldwijde top 100 lijst van meest invloedrijke personen van 2020.

Sterk staaltje onderzoeksjournalistiek

Het is fascinerend om te zien hoe ze het grootste deel van de tijd aan haar eigen zaak werkt alsof ze buiten de feiten en omstandigheden staat, om dan af en toe diep geraakt te worden. Ze krijgt heel wat voor haar kiezen: doodsbedreigingen, cyberpesten en haatmail van totale vreemden, corrupt gedrag van de politie en rechters die haar niet geloven. Ondanks dat laat ze zich niet uit het veld slaan, wat niets minder dan bewonderenswaardig is.

Persoonlijk en professioneel

Maar Black Box Diaries is veel meer dan een verslag van een zeer bepalende rechtszaak. Ito regisseerde en produceerde de documentaire waarin ze de hoofdrol speelt zelf, en doet dat zonder er een navelstaarderig egodocument van te maken. Ze is een vakvrouw, dat merk je aan alles. De film is oprecht en eerlijk, zeer compleet en gedetailleerd maar dat alles zonder sensationeel of overdreven te worden. De cinematografie ziet er mooi uit, het tempo is goed en Ito weet haar kijkers echt mee te nemen. Ze is niet bang om zichzelf kwetsbaar op te stellen, en door dat persoonlijke weet de film te raken.

Must-watch

Maar dat niveau weet Black Box Diaries vervolgens ook schijnbaar moeiteloos te overstijgen. Ito gaat het maatschappelijk debat aan in haar film, zoals ze dat ook in de persconferentie, haar boek en in de rechtszaal doet. Dat maakt de documentaire tot een instant klassieker, die er ontzettend goed in slaagt om een tijdsbeeld te vangen en ons meeneemt in de politieke veranderingen en verschuivende maatschappelijke normen in Japan in de afgelopen 10 jaar. Tegelijk schijnt de documentaire licht op bredere problematiek rond machtsmisbruik, corruptie en seksisme waar de hele wereld wat van kan leren. Iedereen zou deze film moeten zien.