Recensie 'A Touch of Sin'

Het kijken naar een Chinese film vergt een bepaalde investering van de Nederlandse kijker. Emoties worden anders uitgedrukt dan we gewend zijn en de taal biedt weinig aanknopingspunten. Gelukkig brengt filmmaker Zhangke Jia zijn thema's vooral over met beelden en veel minder met dialoog. En zowel visueel als thematisch is zijn laatste film A Touch of Sin van een grote rijkdom.

Jia thematiseert in deze film het geweld in de Chinese samenleving. Hij gebruikt vier recente nieuwsberichten die in zijn land veel aandacht trokken (drie moorden en een zelfmoord) als basis voor een verkenning van de effecten die de huidige transformatie van de Chinese samenleving heeft. We verliezen op basis van de berichtgeving over China soms uit het oog dat we het hier over een immens land hebben met een grote diversiteit. Jia benadrukt die dimensie van zijn land door zijn vier hoofdstukken in vier verschillende delen van China te situeren. Hij maakt daarnaast de afstanden voelbaar doordat we zijn personages constant in bussen, treinen en op stations tegenkomen.

iPhone

We starten in het koude, bergachtige Shanxi, dichtbij Mongolië in het noorden, waar de wegen en bruggen nog niet helemaal af zijn en de mijnwerker Dahai (Jiang Wu) in opstand komt tegen de lokale elite. En we eindigen in Guangdong, de meest dichtbevolkte provincie van China, waar westerse bedrijven hun producten laten maken en de jonge fabrieksarbeiders rondlopen in G-Starkleding en met een iPhone op zak. Die iPhone en iPad spelen in het laatste hoofdstuk een belangrijke rol. Niet alleen op de achtergrond als de producten die door dit deel van China worden voortgebracht, maar ook om de gebrekkige manier van communiceren te laten zien die de huidige Chinese samenleving kenmerkt. Als de jonge Vivien even pauze heeft in de nachtclub waar ze werkt – nadat ze zojuist in een uniform van de Rode Garde is binnengemarcheerd onder de wellustige blikken van rijke mannen – scant ze op haar iPad door Weibo heen, de Chinese Twitter. Als ze een opvallend bericht ziet en aan haar leeftijdgenoot Xiao vraagt wat ze als reactie zal geven komt die niet verder dan een paar scheldwoorden.

Stoomcursus

A Touch of Sin werkt dus aan de ene kant als een soort stoomcursus over de moderne Chinese samenleving, maar is aan de andere kant ook visueel erg rijk. Zhangke Jia refereert in de vorm die hij heeft gekozen (soms subtiel, soms nadrukkelijker) aan de wuxia pian, de Chinese martialartsfilm. Dat combineert hij met zijn voorkeur voor lange shots. Hij laat de camera liever zwenken van links naar rechts om een gesprek vast te leggen dan dat hij het oplost met snijden tussen twee camerastandpunten. Zelfs bij het vastleggen van een knokpartij in een café monteert Jia amper. Zijn camera blijft bewegen, blijft zoeken naar de actie, en lijkt soms zelf te beslissen waarop hij scherpstelt.

Op de momenten dat de regisseur uitzoomt laat hij het panorama van een modern China zien. Terwijl op de voorgrond een eend wordt geslacht zien we in de verte de wolkenkrabbers en bouwkranen. De fabrieksbaas rijdt in zijn Maserati langs de boer met paard en wagen. Zhangke Jia stelt in A Touch of Sin met een krachtige beeldtaal de ontwrichtende effecten aan de orde die China's onstuimige groei heeft op het weefsel dat de samenleving bij elkaar houdt.