Recensie 'Elizabeth'

Dit jaar viert de Britse koningin Elizabeth een bijzonder jubileum: ze zit namelijk 70 jaar op de troon. Dat is een historische mijlpaal, want nog nooit eerder was een Britse monarch zo lang aan de macht. Om dat te vieren, maakte regisseur Roger Michell de documentaire Elizabeth (2022), waarin we de koningin volgen vanaf haar jonge jaren tot nu.

Roger Michell is de man achter de klassieker Notting Hill (1999) en hij maakte daarnaast ook dramakomedie The Duke (2020) en Tea with the Dames (2018) met Judi Dench. Elizabeth is zijn laatste film, want Michell overleed afgelopen jaar. Hij omschreef de documentaire zelf als een ode aan de koningin en een cinematisch avontuur door de verschillende decennia waarin ze op de troon zat en zit.

Plakboek

Elizabeth bestaat uit een reeks fragmenten uit verschillende periodes en van verschillende bronnen, die niet worden ingeleid. Sommige beelden zijn niet eens van de koningin zelf, maar komen uit films en series over de monarch. Daarbij moet je denken aan The Crown (2016–2023), maar ook aan Peppa Pig (2004– ). Dat geheel wordt aan elkaar gelijmd met poëtisch bedoelde titels in een Xenos-lettertype en een heel willekeurige soundtrack. De muziek is afkomstig van allerlei Britse artiesten, van The Beatles en Madness tot Robbie Williams. Kregen ze geen rechten voor de originele nummers? Dat was voor de makers geen probleem, dan maar een cover.

Don't mention the…

De rol van het koningshuis in de Britse en wereldse geschiedenis is niet de minste. Elizabeth is al 70 jaar het gezicht van de monarchie die de wereld veranderde en zet een traditie voort die ooit de drijvende kracht was achter de brute, wereldwijde koloniale veroveringen en het machtige Britse Rijk. Van de welvaart en rijkdom die die periode opleverde, plukt het Britse koningshuis nog steeds de vruchten. Erg kritisch is de film daar niet op. Het komt zelfs amper aan bod. Het enige wat er van de koloniale geschiedenis voorbij komt in de film, zijn een paar opmerkingen over het British Museum en wat beelden van een hoop mensen die bij een klein treinstation in een voormalige kolonie staan te wachten om een glimp van de koningin op te vangen.

Los van dat het redelijk brutaal is om dit cruciale aspect van zo'n machtig persoon te verzwijgen, is het ook zonde van de film. De dubieuze geschiedenis en hedendaagse schandalen van het Britse koningshuis zijn onomstotelijk belangrijk en hadden Elizabeth een boodschap of duidelijk narratief mee kunnen geven. In plaats daarvan is het gewoon een soort uit de hand gelopen familiealbum waar heel weinig samenhang in zit.

Ondanks de oppervlakkigheid is deze laatste film van Michell wel vermakelijk. De onsamenhangende fragmenten volgen elkaar in een vlot tempo op en de muziek is dan wel vreemd gekozen, maar ook catchy. De film duurt zo'n 90 minuten, en langer had hij ook niet gehoeven. Elizabeth is een kneuterige, knusse viering van een jubileum waarbij alle minder gezellige dingen expliciet verzwegen worden.