Recensie 'Onder Water'

Op een dijk onder de rook van Rotterdam staat een huis. Het is het huis waar Foekje opgroeide met haar zusje onder het juk van hun eigenaardige ouders. Ze is er nu al lang niet meer geweest en het contact met haar moeder is flink verwaterd. Door het overlijden van haar vader en haar steeds hoger oplopende schulden ziet ze zich genoodzaakt om toch weer aan te kloppen, met haar ontrouwe man Evert in haar kielzog.

Je zou denken dat een moeder altijd wel klaar staat om haar dochter te helpen, maar moeder Nel ziet dat anders. Sinds het overlijden van haar man leeft ze teruggetrokken en vertrouwt ze niemand meer. Niet dat ze daar vroeger om bekend stond: de hele familie leefde al jaren als doomsdaypreppers en Foekje werd opgevoed volgens een streng regime. Nel woont inmiddels in haar vakkundig ingerichte kelder, waar ze zichzelf in leven houdt met gevriesdroogd voedsel en vitaminepillen. Echt verrast is Foekje niet door deze ontwikkelingen, maar toch hoopt ze dat ze haar moeder kan overtuigen om naar een verzorgingstehuis te gaan. Dan kan zij het huis verkopen en met dat geld haar schulden afbetalen. Een eenvoudig plan, maar de uitvoering blijkt behoorlijk ingewikkeld.

Van toneel naar het witte doek

Onder Water (2023) is de eerste speelfilm van regisseursduo Kuba Szutkowski en Edgar Kapp. Ze baseerden de spannende zwarte komedie op een toneelstuk van Simon Weeda en namen de acteurs uit het stuk mee naar de set. De hoofdrollen worden gespeeld door Julia van de Graaff, Elisa Beuger en Stijn Westenend. Vooral Van de Graaff maakt indruk als de getroebleerde Nel en haar sterke spel zorgt voor veel spanning en chemie tussen haar en haar medespelers. Door de cinematografische keuzes, zoals de typisch Nederlandse landschappen waarmee de scènes afwisselen, tillen de makers het originele toneelstuk naar een hoger niveau.

Claustrofobische spanning

De film ontvouwt zich langzaam tot een soort Nederlandse variant van M. Night Shyamalans Knock at the Cabin (2023), maar dan met een omgekeerde rolverdeling. Het noodlot is hier juist afkomstig uit het kleine huis waar twee mensen zomaar inbreken. De spanning is vrijwel continu om te snijden en de personages weten elkaar niet te overtuigen van hun eigen wereldbeeld. Ondertussen wordt er voorzichtig een familiegeschiedenis en ingewikkelde moeder-dochterrelatie aan ons uitgelegd.

Actueel en tijdloos

De film werd in coronatijd opgenomen en benoemt de pandemie ook in het verhaal. De mondkapjes, het afstand houden en de complotten over vaccinaties komen allemaal voorbij, maar tegelijkertijd overstijgt de film het onderwerp wel. De regisseurs zetten alledaagse, persoonlijke problemen tegenover wereldproblemen en structurele vraagstukken zoals polarisatie en klimaatverandering. De regisseurs weten dit vol donkere humor in de vorm van een psychologische thriller te gieten en zetten dat alles flink aan met een dik Rotterdams accent. Aan schoonheidsfoutjes hier en daar ontbreekt het niet, maar voor een debuut is Onder Water ijzersterk. Een verfrissende toevoeging aan de Nederlandse cinema.