Recensie 'Plan 75'

In de zomer van 2016 pleegde een voormalig zorgmedewerker een gruwelijke aanslag in een Japans verzorgingstehuis. Hij drong binnen, vermoordde 19 weerloze patiënten en maakte vervolgens een einde aan zijn eigen leven. De moordenaar handelde uit idealisme, bleek later uit een brief die hij naliet. Het was een nobel offer aan de hele Japanse gemeenschap, die lijdt onder de groeiende financiële last van de vergrijzing.

Dystopisch realisme

Ruim acht jaar na die gruweldaad is er nu de film Plan 75 (2022) van regisseur Chie Hayakawa. Daarin komen we terecht in een parallelle wereld waarin de filmmaker verkent hoe het zou zijn als de visie van de moordenaar voeten aan de grond had gekregen. In de film zien we hoe de Japanse regering vol trots een nieuw beleid presenteert: het Plan 75. De wetgeving die hierbij hoort maakt het veel makkelijker voor alle mensen van 75 jaar en ouder om euthanasie te ondergaan. Dit begint als een simpele, bureaucratische procedure, maar wordt langzaam een steeds dwingendere campagne. Dit alles om de Japanse economie op poten te houden, de lasten van de jongere generaties wat te verlichten en de haatmisdrijven tegen ouderen tegen te gaan.

Het grimmige beleid wordt op een zachte, kalme manier in de film naar voren gebracht. We volgen een aantal verschillende personages, die allen op een verschillende manier in het Plan 75-traject verzeild zijn geraakt. Dit zorgt voor verschillende perspectieven op de ontmenselijkende politiek, en zet je af en toe goed aan het denken. In het begin zien we vooral hoe de praktische uitvoering van het beleid wordt ingestoken, maar langzaam leren we de mensen die zich (al dan niet) vrijwillig aanmelden voor het traject steeds beter kennen.

Sterke personages

De hoofdrollen in Plan 75 worden gespeeld door Chieko Baishô, Hayato Isomura, Taka Takao en Stefanie Arianne. Vooral het personage van Baishô, een energieke vrouw van rond de 80 die nog lang niet aan sterven denkt, maakt indruk in de film. Haar personage ziet haar vriendinnen één voor één kiezen voor de dood, krijgt te maken met discriminatie op basis van leeftijd en wordt steeds verder in een hoek gedreven. Toch weet ze haar kalmte en waardigheid te behouden, al is het soms met moeite. De ervaring van het personage van Takao is totaal anders: hij meldt zich meteen op zijn 75ste verjaardag aan voor het traject en laat alles over zich heenkomen.

Aan de oppervlakte

De diverse invalshoeken in de film zijn interessant, maar maken het ook lastig om je volledig in de personages in te leven. De perspectieven wisselen vaak en we leren niet alle personages even goed kennen. Daardoor blijft er relatief veel hangen aan de oppervlakte, terwijl er talloze boeiende thema's aan bod komen. Hayakawa gaat voor een observerende, bijna documentaire-achtige manier van vertellen die veel aan de eigen interpretatie over laat. Plan 75 is duister maar teder en geeft haar kijkers een hoop stof tot nadenken.