Recensie 'Beau travail'

In 1999 zag Beau travail (1999), dat inmiddels gezien wordt als een van de meest iconische films van Claire Denis, het levenslicht. De film zorgde ervoor dat de carrière van Denis een enorme vlucht nam en is nog steeds een favoriet van talloze filmliefhebbers. Vanaf deze week is de poëtische klassieker over hiërarchie, identiteit en mannelijkheid weer in de bioscoop te bewonderen.

Poëtische herinterpretatie

Denis baseerde haar film losjes op Billy Budd, de novelle van Herman Melville uit 1888, maar verplaatst het verhaal naar een Frans vreemdelingenlegioen in Djibouti, wat verrassend goed werkt. Het verhaal wordt verteld door sergeant Galoup (Denis Lavant), die vanuit zijn huis in Marseille terugblikt op zijn tijd bij het leger. Het is duidelijk dat hij worstelt met complexe emoties over die periode, voornamelijk in relatie tot een van zijn rekruten. Aan de hand van zijn voice-over en de krachtige maar charmante beelden van cinematograaf Agnès Godard worden we langzaam meegenomen in zijn innerlijke strijd.

Symbolisch en subtiel

Dat gaat op zeer subtiele, artistieke wijze. De film is doordrenkt met symboliek: dit zit in de beelden, in de moderne dans en in de muziek van Tindersticks, die de band speciaal voor deze film maakte. Ook het scenario blijft moedwillig vaag, zodat er veel ruimte overblijft voor eigen interpretatie. Denis weet grote, complexe emoties zeer fijntjes uit te beelden en schotelt ons ongemerkt een tijdloze kijk op menselijke relaties voor. Ze maakt gebruik van stiltes en schijnbaar willekeurige beelden van landschappen en wapperende was, waarmee ze je als kijker uitdaagt en vervolgens echt weet te raken.

Innerlijke strijd

Die actieve manier van kijken vereist wel enige rust en concentratie; Beau travail is dan ook geen film om gedachteloos weg te kijken. Het verhaal van Galoup, dat voortreffelijk wordt gespeeld door Lavant, is lang onduidelijk. Zijn ervaringen binnen de strenge structuur van het leger, de emotionele reis en de worsteling met zijn identiteit worden op een subtiele, ingetogen manier getoond. Zelfs nadat hij zijn complexe emoties heeft proberen te beschrijven en alle gebeurtenissen voor ons zijn uitgevouwen, kun je zijn verhaal op verschillende manieren blijven interpreteren.

Onverminderd relevant

Mede daarom is Beau travail 25 jaar na zijn eerste verschijnen nog steeds de moeite waard - je haalt elke keer iets anders uit de film. Ook als het verhaal van Galoup je op opmerkelijke wijze toch niet weet te raken, is de film de moeite waard. Denis weet als geen ander hoe je het menselijk lichaam naar het witte doek brengt, en in deze film kwam dat voor het eerst zo duidelijk naar voren. Het blauw van de lucht en de blote mannentorso's die daar tegen afsteken, maakten in 1999 al indruk en doen dat anno 2024 nog steeds. Ook andere shots uit de film blijven op je netvlies gegrift staan. In combinatie met de intense karakterstudie en de tijdloze thema's maakt dat de film een must-watch voor iedere cinefiel.