Recensie 'Lo and Behold'

Het internet, the final frontier. Onze maatschappij is er inmiddels volledig afhankelijk van geworden en hoe de toekomst eruit zal zien weet eigenlijk niemand. Regisseur Werner Herzog (Fitzcarraldo, Grizzly Man) schetst met Lo and Behold een fascinerend en tegelijk ontluisterend portret van deze levensbepalende enen en nullen.

Plussen

Herzog verdeelt zijn film keurig in tien hoofdstukken waarbij talloze experts worden geïnterviewd, maar structureert zijn documentaire desondanks met een plezierige rommeligheid door van het ene naar het andere onderwerp te springen. Hij opent met de imposante prelude van Richard Wagner's Das Rheingold en toont tegelijk de kamer in het Stanford Research Institute waar het internet 'geboren' is. Herzog gaat hierna in op allerlei andere positieve en fascinerende aspecten van deze opbloeiende technologie, van zelfbesturende auto's tot robots.

Minnen

Langzaam maar zeker wordt de toon serieuzer en krijgen we de gitzwarte kanten van het internet te zien: een man die zijn been moest laten amputeren, omdat hij te lang achter de computer heeft gezeten, een groep mensen die niet bestand is tegen de alom aanwezige straling en daarom in een stralingsloze omgeving leeft, een gezin dat haatdragende mails kreeg na de dood van een van de kinderen. Ook bizar, een Zuid-Koreaans stel dat zo verslaafd was aan gamen dat hun kind stierf door verhongering. De ultieme ironie zit 'm in het feit dat ze in hun spel een verzorgende rol speelden…

Mind map

Je kan merken dat Herzog niet de intentie heeft een gortdroog hoorcollege te geven over het internet en dat is maar goed ook. Dit heeft wel tot gevolg dat de technische uitleg in de documentaire onduidelijk blijft. De gemiddelde kijker zal bijvoorbeeld van de formuleringen op het krijtbord zich weinig herinneren. Het interview met de gepassioneerde Ted "hypertext" Nelson blijkt eveneens helaas te kort om indruk te maken. Maar 'het internet' is uiteindelijk ook een te onoverzichtelijk onderwerp voor een documentaire van anderhalf uur. Het was dan ook een slimme zet van Herzog om Lo and Behold tot een waar smorgasbord te maken, een mind map van de mate waarin het internet is doorgedrongen tot de hele maatschappij. Natuurlijk blijven er veel onbeantwoorde en ongestelde vragen, maar ja, die zijn er altijd, zeker als het gaat om zo'n complex onderwerp als het internet.

Wat Herzog zelf van de alles doordringende invloed van het internet vindt, blijft een mysterie. De beroemde filmmaker is zelf nooit in beeld om zijn mening te geven en laat het vormen van conclusies klaarblijkelijk liever aan de kijker over. Gezien de genuanceerde aard van zijn documentaire, staat hij natuurlijk open voor verschillende standpunten, maar we zien niet of – en hoe – zijn mening gedurende het maken van de documentaire verandert. Sommige scènes zijn hierdoor lastig te interpreteren. Herzog laat zijn camera vaak gericht op de mensen die hij interviewt zelfs nadat ze klaar zijn met praten waardoor er een rare stilte ontstaat. Is dit een stiekeme veroordeling door Herzog of gewoon een 'eerlijk beeld'?

Hoe dan ook, Lo and Behold blijft een fascinerende blik op de plus- en minpunten van al deze enen en nullen. Herzog heeft een documentaire gemaakt die ons met een nieuwsgierige maar ook kritische blik naar de toekomst laat kijken.