Recensie 'De Matthäus Missie van Reinbert de Leeuw'

Muziek wordt al duizenden jaren gebruikt als medium om verhalen over te brengen. Ook de Matthäus-Passion, gecomponeerd door de grote Johann Sebastian Bach, blijft mensen ontroeren. Dit jaar vond de uitvoering van dit muzikale meesterwerk voor het eerst plaats in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, onder leiding van pianist, componist en dirigent Reinbert de Leeuw. Regisseur Cherry Duyns legde vast hoe de Passie zijn obsessie werd, in de documentaire De Matthäus Missie van Reinbert de Leeuw.

Een ambitieus project

Broze, gerimpelde vingers glijden in vloeiende bewegingen over zwarte en witte toetsen. De Leeuw is al achtenzeventig jaar, maar het gewicht van de jaren lijkt niet op hem te drukken wanneer hij spreekt over zijn prestigieuze project. Hoewel hij zich zijn hele leven lang heeft gericht op moderne klassieke muziek neemt hij nu de taak op zich Bach te vertolken naar zijn unieke stijl. De Matthäus-Passion wordt ieder jaar uitgevoerd, maar nu zal het anders klinken. Voor vele maanden heeft hij het stuk intensief bestudeerd. In samenwerking met Holland Baroque en het Nederlands Kamerkoor creëert De Leeuw nu zijn eigen versie van de klassikale klassieker. In deze documentaire wordt hij gevolgd vanaf de eerste repetities tot de uitvoering.

Niet de muziek, maar de mens

Laat de titel je niet misleiden. Deze documentaire gaat niet over de Matthäus-Passion. Duyns (Armando: Portrait of a Friend, 2005) maakt vanaf het begin duidelijk waar het om gaat, de passie. De muziek is een bijzaak, de camera richt zich steeds op het ware fenomeen: close-ups van de getalenteerde spelers die aandachtig ieder woord van de excentrieke dirigent in zich opnemen terwijl zij zichzelf tot het uiterste drijven. Solisten in vervoering gebracht door een narratief dat verbonden wordt door noten. Boven dat alles De Leeuw zelf, die in eindeloze verrukking spreekt over de muzikale details die het muziekstuk verbinden en het lijdensverhaal van Christus tot leven brengen. Deze hele productie draait om gevoel. Cherry Duyns, tevens schrijver en fotograaf, maakt al sinds de jaren zeventig documentaires en zijn ervaring komt duidelijk naar voren. Hij weet precies hoe hij emotie vast moet leggen op beeld. Duyns en De Leeuw werkten al eerder samen. Zo produceerden zij in 1994 en 1998 de 8-delige filmsreeks Toonmeesters en in 2004 Im wunderschönen Monat Mai.

Slow en sentimenteel

Voor liefhebbers van klassieke muziek is De Matthäus Missie van Reinbert de Leeuw een mooie manier om de tijd te verdrijven. Kennis van muziek of zelfs enige bekendheid met de Matthäus-Passion is niet nodig. Reinbert de Leeuw, dit zonderlinge figuur dat met gesloten ogen muziek weeft die enkel hij horen kan, moet de kijker haast wel raken. De documentaire is een onpretentieus portret van een persoon die doet waar hij gelukkig van wordt. Wie niet terugdeinst voor muziek, sentimentaliteit en slow cinema kan zich hier best vijfenzeventig minuten mee vermaken.