Recensie 'Sieranevada'

Waar The Death of Mr. Lazarescu nog ging over een stervende oude man, draait Cristi Puiu's Sieranevada om een recentelijk gestorven oude man. Dit drie uur durende intieme epos over een tragikomische familiebijeenkomst zal het geduld van menig kijker op de proef stellen, maar blijft intrigerend dankzij Puiu's onbegrensde inzicht in gezinsdynamiek.

Op een kluitje

Lary en zijn vrouw Laura zijn onderweg naar het benauwde appartement van zijn moeder. Zij heeft alle familieleden uitgenodigd voor een orthodox feestmaal, zodat de ziel van de overleden Emil de hemel in kan. Klinkt simpel, maar met minstens zestien mensen in het kleine appartement duurt het niet lang voor de spanningen hoog oplopen. Groepjes worden snel gevormd en er ontstaan ruzies over de meest uiteenlopende onderwerpen: samenzweringstheorieën rondom 9/11, de 'waarde' van communisme, huwelijksproblemen. Iedereen laat zich van zijn fijne – en niet zo fijne – kant zien. De familie komt ook bijna nooit echt 'samen', hoewel het – technisch gezien – een familiebijeenkomst is. Het feestmaal staat centraal, maar aan eten komen de familieleden bijna niet toe, omdat er altijd wel iets aan de hand is. De pastoor is laat, het pak van de overleden Emil is te groot voor neef Sebi, Emils broer, persona non grata, komt langs. Samen eten zou alles oplossen, maar het komt er maar niet van.

Realistisch

Familiebijeenkomsten waar de spanningen hoog oplopen zien we wel vaker in films, maar wat Sieranevada onderscheidt is zijn fly-on-the-wall-effect. Regisseur Puiu gebruikt alleen long shots, houdt zijn camera op een toegankelijk 'hoofdniveau' en draait 'm af en toe, afhankelijk van wie spreekt. Een onopvallende filmstijl die geen aandacht naar zichzelf trekt. Je hebt meteen het gevoel zelf een van de gasten te zijn in het krappe appartement. Puiu schrijft ook een symbolische functie aan zijn camerawerk. Het is eigenlijk het point-of-view van de overleden patriarch Emil die stilletjes zijn familie observeert.

Engelengeduld

Een extreem hoog realiteitsgehalte dus, maar de statische stijl heeft ook tot gevolg dat Sieranevada's honderdzeventig minuten ook echt als honderdzeventig minuten aanvoelen. De dialogen en alle intrige houden alles meestal interessant, maar door het gebrek aan typisch filmische technieken zoals close-ups ontstaat er geen momentum en van echte catharsis valt helaas ook niet te spreken. Het gebrek aan een centraal conflict helpt eveneens niet. In Vinterbergs Festen draaide alles om het geheim van de hoofdpersoon, maar in Sieranevada springen we van persoon naar persoon, van discussie naar discussie, zodat iedereen ongeveer evenveel aandacht krijgt. We ervaren alles min of meer via oudste zoon Lary, maar een echte hoofdpersoon is er niet. Het voordeel is dan weer wel dat we de kracht zien van 'ensemble staging'. Puiu geeft met zijn long shots zijn acteurs de kans om echt met elkaar te acteren. Daarom voelt de omgang tussen de familieleden zo naturel en levensecht.

Drie uur opgesloten zitten in een klein Roemeens appartementje klinkt als de ultieme arthouse-uitdaging: wie durft het aan? Maar regisseur Puiu's visie is te rechtvaardigen gezien zijn extreem realistische stijl. Wanneer Amerika films maakt over 'family gatherings', zoals August: Osage County, ontbreekt er altijd iets. Het voelt vaak net iets te kunstmatig. Sieranevada is een uitputtingsslag, maar dat Puiu de complexe familiedynamiek zo au naturel in beeld weet te brengen, getuigt van een enorm talent.