Recensie 'Petit paysan'

Als naturalistisch drama werkt de debuutfilm van de Franse filmmaker Hubert Charuel redelijk goed, maar het zijn de surreële scènes, waarin Charuel de kijker vervreemdt van het realistische en wat eenvoudige verhaal, die de spanning aan de film geven. Die spanning heeft Petit paysan soms hard nodig.

Gekke koeien

Pierre (Swann Arlaud), een jonge boer die nog niet zo lang geleden het kleinschalige veebedrijf van zijn ouders heeft overgenomen, krijgt te horen van de verspreiding van een zeer besmettelijk virus waarvoor het vee vatbaar is, en wordt angstig dat zijn koeien besmet zullen raken. Als één van zijn koeien ook werkelijk aan de ziekte blijkt te lijden, drijft Pierres affectie voor zijn vee hem tot het uiterste om de dieren te redden van een preventieve dood. Het virus lijkt een fictieve versie van BSE, beter bekend als de gekkekoeienziekte. Terwijl het echte BSE-virus vrijwel onzichtbaar is in het vroege stadium, zien we in Petit paysan voor het dramatisch effect al snel bloed op de rug van de runderen.

Van naturalistisch naar surrealistisch

Petit paysan begint als een typische, naturalistische arthouse: het tempo ligt laag, het lokt geen spanning of sensatie uit, en bovenal toont de film het 'normale' leventje van Pierre. Hij is een drukke boer die van zijn koeien houdt en enigszins geïsoleerd tussen zijn vee leeft. Naarmate de film vordert wordt de sfeer van de film echter steeds duisterder, en hoe meer Pierre verzeild raakt in de problematiek van zijn zieke vee, hoe donkerder de film wordt; hoe meer hij vervreemd raakt van zijn omgeving, hoe surrealistischer de scènes worden. Dit is precies waar de kracht van Petit paysan ligt. De toon van de film verschuift langzaam van subtiel drama naar een expliciet thriller-achtig plot. Het zijn vooral de momenten dat Pierre geconfronteerd wordt met zijn zieke dieren dat Charuel zich van zijn artistieke kant laat zien. Met plotselinge close-ups, intense muziek en sterk acteerwerk van Swann Arlaud krijgt de kijker scènes voorgeschoteld die zich sterk aftekenen tegen het naturalistische narratief dat door de film heen loopt.

Dierenleed

Vooral in die surrealistische scènes wordt er een interessante relatie tussen Pierre en zijn koeien blootgesteld. Petit paysan doet niet zijn best om de koeien waarover Pierre zich zo bekommert te vermenselijken, maar toont hen als kwetsbare dieren, waardoor Pierres relatie met zijn vee steeds interessanter wordt. Al het leed dat de koeien te verduren krijgen en het onrecht dat hen wordt aangedaan, komt daardoor ook nogal heftig over. Dit is de reden dat de kijker er niet echt omheen kan dat er in Petit paysan ook een politiek statement wordt gemaakt. In een tijd dat vee onderhevig is aan de werkingen van massaproductie en er miljoenen kippen worden geslacht om fipronil, lijkt een film als Petit paysan niet misplaatst.

De spanningsopbouw, het soms prachtige camerawerk en het actuele thema maken Petit paysan zeker de moeite waard, al lijkt het soms dat, ondanks het kleine aantal scènes dat uitblinkt, de film lijdt onder zijn naturalistische tendens en vaak blijft hangen in een te kalme verhaallijn.