Recensie 'The Last Vermeer'

De Nederlandse kunstschilder Han van Meegeren (Guy Pearce) heeft voor een recordbedrag van meer dan 1,5 miljoen gulden een schilderij van Vermeer verkocht aan Hitlers tweede man, Göring, terwijl collaboratie met de vijand een halsmisdrijf was. Er hangt hem niets minder dan de doodstraf boven het hoofd. Van Meegeren beweert echter dat het geen collaboratie was, maar dat hij de vijand opgelicht heeft. Is dit zijn einde of zal hij net als Vermeer voor altijd voort blijven 'leven'?

Het is mei 1945, drie weken na de val van Hitlers rijk, als Kapitein Joseph Piller (Claes Bang) van de interim regering Van Meegeren oppakt wegens het verkopen van het beroemde schilderij, Christus en de overspelige vrouw, aan de vijand. Het is een zaak die Piller als Joodse overlever van de oorlog nauw aan het hart ligt, bovendien wil hij zijn werk als verzetsstrijder ook na de oorlog bevestigen. Als het ministerie van justitie de zaak wil overnemen, smokkelt Piller Van Meegeren mee naar een galerij en laat hem onderduiken op de vliering van het pand. Van Meegeren belooft Piller dat hij zijn onschuld kan bewijzen; het enige wat hij hiertoe nodig heeft, zijn zijn schilderspullen en een fles whisky. Hij vertelt over zijn verleden, hoe hij bijna een groots gewaardeerde kunstschilder was totdat critici hem met de grond gelijk maakten. Er ontstaat een band tussen de twee en Piller wil geloven in de onschuld van Van Meegeren, maar doet hij hier goed aan en welk bewijs denkt de kunstschilder aan te kunnen leveren?

Piloot, producent, regisseur

Dan Friedkin, die in de filmwereld al bekend was als producent en zelfs als stuntpiloot, maakt met The Last Vermeer (2019) zijn regiedebuut. Hij kreeg hierbij steun van de wereldberoemde producent en regisseur Ridley Scott, met wie hij al eerder samenwerkte aan verscheidene films. De film is gebaseerd op het boek The Man Who Made Vermeers (2008), geschreven door Jonathan Lopez dat een interessant, maar weinig bekend, stuk uit de Nederlandse kunstgeschiedenis beschrijft. Hoewel de film zich net na de afloop van de Tweede Wereldoorlog afspeelt, speelt de oorlog an sich geen grote rol. We zien beelden van de ravage die in de oorlog is aangericht, zoals het verwoeste Rotterdam en hoe er streng wordt afgerekend met mensen die nauwe banden onderhielden met de nazi's, maar het is geen typische oorlogsfilm. Wat wel centraal staat, is de ethische kwestie: welke individuele en algemene doelen rechtvaardigen omgang met de vijand?

Showman

Het verhaal komt traag op gang en is aan het begin wat complex, maar heeft wel een goede balans tussen drama, informatie en humor. Het karakter van de flamboyante Van Meegeren houdt je geboeid en wordt op zeer charismatische wijze gespeeld door Pearce. In eerste instantie lijkt zijn persoonlijkheid eenzijdig en misschien zelfs ongeloofwaardig, maar als hij meer vertelt over zijn verleden blijkt zijn overdreven gedrag een masker voor zijn onzekerheid te zijn. Eigenlijk wil hij niets liever dan de critici terugpakken en bewijzen dat zij geen kennis van zaken hebben.

Deze film blinkt nergens in uit en zal niet een van de beste films zijn die je gezien hebt, maar als je houdt van historische drama's, kunstgeschiedenis of het interessant vindt om te zien hoe een stuk Nederlandse geschiedenis verfilmd wordt door Amerikaanse filmmakers, is dit een aanrader.