Recensie 'Cartas da Guerra'

Zelden passen de woorden 'poëtisch drama' beter bij een film als bij Ivo M. Ferreira's Cartas da Guerra. Het is een verfilming van de vele liefdesbrieven die de Portugese arts Antonio Lobo Antunes (Miguel Nunes) verzond naar zijn lief Maria (Margarida Vila-Nova), in tijden van oorlog. De prachtige zwart-witbeelden begeleid door een gepassioneerd doch zachte voice-over zorgen samen voor een hypnotiserende ervaring van 105 minuten.

Verfilming van liefdesbrieven

Cartas da Guerra is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Antonio Lobo Antunes. Antunes wordt in 1971 als arts uitgezonden naar Angola, waar het Portugese leger een verwoestende oorlog voert. De uitzending trekt de jonge arts weg van zijn thuis en zijn geliefde. De film houdt zich niet bezig met het politieke aspect van de oorlog en grote voorkennis van de gebeurtenissen in Angola is dan ook niet vereist. Naast arts is de Portugees ook aspirerend schrijver en schrijft hij schitterende brieven naar zijn zwangere vrouw. Brieven over de oorlog, Angola, zijn werk, maar boven alles schrijft Antunes liefdesbrieven. Liefdesbrieven waarvan elke dame wenst er een te ontvangen zo teder en gevoelig. De brieven waren nooit bedoeld om gepubliceerd te worden voor het grote publiek. Toch heeft de ontvanger van de brieven toestemming gegeven om de brieven naar buiten te brengen na haar overlijden. Antunes wordt later beschouwd als een van de grootste hedendaagse Portugese auteurs.

Woord- en kleurgebruik

De brieven worden door middel van een voice-over voorgelezen en verzorgen de rode draad in de film. Met uitzondering van de eerste en laatste, worden alle brieven voorgelezen door zijn vrouw Maria. Er wordt wel gesproken door de acteurs, maar waar Antunes in de brieven een meester met woorden is, blijft hij daarbuiten opvallend stil. Dit weerhoudt Miguel Nunes er niet van om uiterst goed acteerwerk te leveren, wat erg goed aansluit op de poëzie van de film. Voor deze film was Nunes vooral bekend als televisie-acteur in verschillende series. Zijn prestatie in Cartas da Guerra kan misschien wel zijn doorbraak betekenen in de wereld van serieuzer dramawerk. De film is compleet geschoten op locatie in Angola in zwart-wit, waarbij elk frame zou kunnen dienen als een foto op zich. Het tempo van de film ligt laag, maar een hoger tempo zou alleen maar afdoen aan de film. Het zwart-wit hindert Ferreira niet. Zo komt een scène waarin Antunes alles vervloekt met de kleur legergroen sterk aan, door middel van woordgebruik en inlevingsvermogen. Ook lijkt de film grauwer te worden naarmate de oorlog vordert. Een politiek aspect ontbreekt in de film, de oorlog wordt niet afgekeurd of gesteund. Hierdoor is er ook weinig ruimte overgelaten voor de Angolese kant van de oorlog.

Arthouse ten top

Een Portugese zwart-witfilm met bijna geen dialogen en begeleid door een dichterlijke voice-over, het klinkt als het summum van de arthousefilm. Cartas da Guerra zal dan ook niet bij iedereen in de smaak vallen, maar als de staat van hypnose eenmaal overneemt is het nagenoeg onmogelijk om hieruit te ontsnappen totdat de aftiteling over het doek rolt.