Recensie 'Personal Shopper'

Regisseur Olivier Assayas en zijn kersverse muze Kristen Stewart leveren een sfeervol, eigentijds spookverhaal op over een personal shopper in Parijs en haar overleden broer. Meer nog dan de kijker laten schrikken, lijkt Assayas geïnteresseerd in het oproepen van vragen over ons moderne bestaan.

Het is een rijkdom aan thema's die regisseur Assayas aanroert in Personal Shopper. Bijna achteloos koppelt hij het spiritualisme van begin vorige eeuw aan ons hedendaags turen naar een beeldscherm, in een poging een verbinding te leggen. Met de ander, zij het een hoger wezen of een afwezige geliefde. En wat Assayas wil overbrengen rust hier volledig op de schouders van Kristen Stewart, de muze waar hij zijn hele carrière naar op zoek lijkt te zijn geweest. Waar Stewarts personage in Assayas' vorige film Clouds of Sils Maria nog in de marge leefde en daar op een gegeven moment zelfs in verdween, is haar Maureen in Personal Shopper de alfa en omega van de film. Ze wijkt geen moment van het scherm en heeft amper behoefte aan tegenspelers. Stewarts werk in deze film is een krachttoer die van begin tot einde blijft boeien.

Op de scooter door Parijs

Maureen werkt als personal shopper voor Kyra, rijk en beroemd om redenen die er niet toe doen (actrice? model? reality-ster?). Ze crost op haar scootertje door Parijs om exclusieve juwelen voor Kyra op te pikken bij Cartier en de nieuwste handtassen bij Chanel. Voor sommigen misschien een glamoureuze droombaan, maar voor Maureen een verschrikking. Zelf gaat ze onopvallend en bijna jongensachtig gekleed, in haar ouwe gympen, spijkerbroek en zwarte polo. Maureen wil iets anders doen, ergens anders zijn, zelfs iemand anders zijn, maar dit is nu even haar manier om de huur te betalen. Ze vindt dat ze nog niet weg kan uit Parijs, de stad waar haar tweelingbroer Lewis een paar maanden geleden plotseling is overleden. Er moet nog iets afgesloten worden.

Klopgeesten en krakende vloeren

Die zoektocht van Maureen vervat Assayas in de vorm van een spookverhaal, compleet met krakende vloeren, klemmende deuren en zwevende glazen. Hij dient dit aspect van de film vrij puur en zonder ironie op, volgens de conventies van het genre. Maar toch lijkt Assayas er niet echt in geïnteresseerd de kijker te laten schrikken of griezelen - hoewel die momenten er zeker zijn. Hij verankert het verhaal zo sterk in onze hedendaagse realiteit, dat de vragen die de film oproept veel ongemakkelijker worden. Een eng verhaal over klopgeesten die met ons proberen te communiceren kunnen we als kijker eenvoudig wegwuiven. Maar als Personal Shopper op een fascinerende manier naar een climax wordt gedreven door een uitwisseling van tekstberichten op Maureens iPhone, spreekt Assayas ons met een veel akeliger idee aan. Is voor deze moderne, jonge vrouw, die met haar oordopjes in totaal geïsoleerd door de grote stad beweegt, verbondenheid met een ander nog wel mogelijk?

Personal Shopper biedt geen eenduidige antwoorden. Zelfs de vragen die de film oproept zullen voor iedere kijker andere zijn. Naast verbondenheid worden ook de thema's verlies, vrijheid en identiteit aangeroerd. Maar ondanks die veelvormigheid in thematiek zorgt de soepele regie van Assayas (hiervoor onderscheiden in Cannes) en de dragende aanwezigheid van Stewart voor een sfeervolle film die nooit overladen voelt met boodschappen. Laten we hopen dat dit duo hun samenwerking voortzet.