Recensie 'La helada negra'

Slapend treft hij haar aan. Een mysterieuze vreemdelinge, liggend op de glacerende aardbodem die de filmtitel betekenis geeft. Lucas (Lucas Schell) neemt de jonge Alejandra (Ailín Salas) mee naar het kleine plattelandsdorpje even verderop. Het leven van alledag gaat door, maar langzaamaan brengen kleine wonderen de geïsoleerde boerengemeenschap in beroering. Een onderhuidse, nauwelijks grijpbare metafysische dimensie overspant een plaats waar mens en natuur hebben stilgestaan.

De diverse dorpsbewoners in La helada negra, die we nooit écht leren kennen, leven immers nog in primitieve, premoderne omstandigheden. Landbouw en veeteelt zijn de pijlers waarop de lokale welvaart rust. Toch zijn de lage temperaturen van de afgelopen tijd maar één van de meerdere gebreken die hun stempel drukken op de dorpsbewoners. Heriberto (Dario Wendler) mist zijn vrouw, Lucas en Benigno (Benigno Lell) missen de genegenheid van een vrouw. De zoektocht van die laatste twee begint – zoals je zou verwachten – bij de raadselachtige nieuwkomer. De meeste dorpsbewoners missen geld, gezelschap. Het belangrijkste gebrek lijkt echter het stelselmatige gebrek aan geloof. Geloof in betere tijden na de kou en de droogte. Geloof in een verlosser, welke vorm hij of zij dan ook aan mag nemen.

Zoektocht naar causaliteit

Met de komst van Alejandra speelt regisseur Maximiliano Schonfeld in op dat laatste gebrek. Indirect welteverstaan; nooit wordt er een tastbaar verband gelegd tussen de vreemdelinge en de vreemde reeks gebeurtenissen die haar komst lijkt te ontketenen. Wie het plot van La helada negra geheel wenst te duiden, heeft hetzelfde nodig als de gemeenschap in de film: een wonder.

Zoektocht naar een zondebok

In Schonfelds debuut (Germania, 2012) wordt de schuld voor een verwoestende kippenplaag neergelegd bij een driekoppige Duitse familie. De sociale wisselwerking tussen een geïsoleerde gemeenschap en één of meerdere buitenstaanders ligt ook daar aan de basis van conflict. Helaas is conflict in La helada negra maar een relatief begrip: de personages zijn passief en oppervlakkig, de dialogen zijn kort en vluchtig. Nergens krijg je het idee dat Schonfeld toewerkt naar een climax. Bij vlagen neemt zijn verstillende plattelandssprookje eerder de vorm aan van een visueel prikkelende documentaire. Wonderschone shots van de ongerepte natuur vinden hun afwisseling met dicht op de huid gefilmde registraties van folkloristische rituelen. Af en toe schijnt een diepere laag door; een poort naar het rijk der ideeën, waar specifieke beeldassociaties de film haar huidige abstractieniveau ontnemen.

Zwarte vorst op een vruchtbare bodem

La helada negra is zodoende meer een verzameling van ideeën dan een uitgelijnd verhaal. Of beter: de film lijkt een betoog waarvan de argumenten verloren zijn gegaan. Een scherpe kijker zal zijn eigen zoektocht naar die argumenten misschien volbrengen. Een ander zal – gelijk ondergetekende – stranden met de gedachte dat het gevaar van nihilisme en de schoonheid van een mogelijke betekenis zijn als zwarte vorst op een vruchtbare bodem.