Recensie 'Fruitvale Station'

De tragiek van Fruitvale Station is die van de goede bedoelingen. Hoe goed je intenties ook zijn, het lot is onverbiddelijk en beslist soms anders. Hoe hard Oscar Grant ook probeert om los te komen van zijn criminele verleden, hij loopt toch op een fataal moment tegen een oude celmaat op in de metro tijdens Oud en Nieuw. Het incident dat volgt op die confrontatie is de opening van de film. We zien schokkerige beelden die destijds (Nieuwjaar 2009) door metro-passagiers met hun telefoon zijn gemaakt. Een aantal mannen wordt gearresteerd en door agenten in bedwang gehouden. We horen omstanders protesteren. Plotseling klinkt een schot.

Dit schietincident op metrostation Fruitvale in Oakland maakte veel los in de VS. Ook bij schrijver en regisseur Ryan Coogler, die toen nog op de filmschool zat. Vier jaar later levert Coogler met Fruitvale Station een overrompelend debuut af. Dit is niet alleen een hele krachtige kijkervaring die over de hele linie uitblinkt (van script tot enscenering en acteerprestaties), maar het is ook een belangrijke film. Incidenten zoals dat op Fruitvale Station blijven gebeuren, en niet alleen in de VS. Het appel dat deze film doet blijft daarom relevant: stel je oordeel uit.

De schijn tegen

De Oscar Grant van Fruitvale Station (gespeeld door Michael B. Jordan) is geen heilige en ook geen monster. Als hij zijn moeder vanuit de auto aan de lijn heeft op haar verjaardag en zij hem vraagt of hij handsfree belt doet hij moeite om zijn telefoon onder zijn muts te klemmen om haar zo gerust te stellen. Maar Oscar heeft ook de nodige fouten gemaakt in het verleden die hem nu blijven achtervolgen. Coogler laat met zijn compacte maar toch heel rijke script – met uitzondering van een flashback speelt de hele film zich af op 31 december 2008 en de dag erna – mooi zien hoe iemand de schijn tegen kan hebben. We zien bijvoorbeeld hoe Oscar een hond die wordt aangereden door een roekeloze chauffeur liefdevol in zijn armen neemt om het beest van het asfalt te halen. Maar we snappen ook dat je het bloed dat daarna op zijn t-shirt zit anders kunt uitleggen.

Bruggen

Oscar probeert echt zijn leven te beteren, maar hij is voor een groot deel de gevangene van de verwachtingen die mensen van hem hebben. Schietincidenten zoals dat op Fruitvale Station zetten de verhoudingen tussen blank en zwart in de VS telkens weer op scherp. Coogler behandelt dat thema heel slim door een aantal kleine gesprekjes te laten zien tussen Oscar en blanke stadsgenoten. Daarin is weliswaar het ongemak tussen die twee bevolkingsgroepen voelbaar maar zie je vooral de mogelijkheid om bruggen te slaan. Tegelijkertijd is er een constante dreiging. Door de opening met de schokkerige beelden van het schietincident en doordat regisseur Coogler telkens weer onze aandacht vestigt op een metro die langs raast weten we dat er iets vreselijks staat te gebeuren.

De meest krachtige scènes van de film combineren die twee elementen: de dreiging dat de spanningen tot uitbarsting komen en de hoop dat verbroedering mogelijk is. Deze film gaat daarmee niet alleen over Oscar Grant en zijn naasten, maar ook over de gemeenschap waarvan zij onderdeel uitmaken. En in de visie van regisseur Coogler is er voor die gemeenschap nog hoop.