Recensie 'Les salauds'

Na de zelfmoord van zijn zwager probeert Marco te ontrafelen wat er precies in zijn familie is voorgevallen. Langzaam wordt het mysterie voor hem en de kijker blootgelegd, in de eigenzinnige, staccato stijl van regisseur Claire Denis.

Bij de films van regisseur Claire Denis moet je je aandacht er vanaf het begin goed bijhouden. Denis doet niet aan expositie, besteedt geen tijd aan het uitgebreid vertellen van de achtergrond van haar personages. Hun verhaal moet je als kijker zelf bij elkaar sprokkelen op basis van hun gedrag en hun verhouding tot elkaar. Zo duurt het in haar prachtig verstilde 35 rhums uit 2009 een tijdje voordat je doorkrijgt hoe de vier hoofdpersonen zich tot elkaar verhouden: dat er een vader en dochter zijn, een buurvrouw die een verleden heeft met de vader en een buurjongen die een toekomst ziet met de dochter. En dan nog is er veel in beweging en is veel voor meerdere uitleg vatbaar.

Misdaadfilm

Die uitdaging waarvoor Denis de kijker graag stelt, wordt in haar nieuwste film versterkt. Les salauds ('de schoften') onderscheidt zich van de rest van haar oeuvre doordat het een behoorlijk plotgedreven misdaadfilm is, met een vrij groot aantal personages. Het verhaal gaat over scheepskapitein Marco Silvestri (Vincent Lindon), die spoorslags naar Parijs terugkeert nadat zijn zwager Jacques zelfmoord heeft gepleegd. Marco probeert te ontrafelen wat er precies is voorgevallen binnen zijn familie toen hij op zee was. Marco's zus Sandra (Julie Bataille) geeft iedereen behalve zichzelf de schuld, haar dochter Justine (Lola Créton) blijkt diep in de problemen te zitten en Raphaëlle (Chiara Mastroianni), de alleenstaande moeder in het appartementsgebouw dat Marco betrekt, blijkt ook een connectie met de gebeurtenissen te hebben.

Telkens opnieuw oriënteren

Denis heeft in die centrale vrouwenrollen drie mediterrane brunettes gecast (ze wilde geen blondine om de donkere toon van de film niet te verstoren), wat de verwarring voor de kijker nog kan vergroten. In de ontmoetingen die Denis ensceneert wordt namelijk niet veel gesproken, laat staan dat er netjes namen worden uitgewisseld. Het gaat vooral om blikken en aanrakingen. En soms om vuistslagen. Het verhaal wordt op de voor regisseur Denis gebruikelijke staccato wijze verteld. Dat betekent dat de kijker zich telkens opnieuw moet oriënteren bij de overgang van de ene scène naar de volgende: Wat zie ik hier? Wat is er in de tussentijd gebeurd? Sommige scènes lijken geen connectie te hebben met het verhaal. Als Marco samen met zijn zus in een huurauto naar een afgelegen boerderij rijdt, onder begeleiding van een enigszins louche figuur in een dure Audi (Denis' vaste acteur Grégoire Colin), die daar uitleg geeft over een ruimte die blijkbaar gebruikt wordt voor seksfeesten, kunnen we dit niet direct plaatsen. Pas later wordt de betekenis van die locatie steeds duidelijker. Zo grijpt Denis vaak terug op zaken die we eerder gezien hebben, hoewel een enkele scène verweesd achterblijft (was dat een droom?).

Uiteindelijk komen de verhaallijnen van de film samen in een einde dat schokkend is, zonder geheel onverwacht te zijn. Les salauds een thriller noemen zou niet terecht zijn. Voor het opbouwen van spanning is de stijl van Claire Denis ongeschikt. Daarvoor zijn toch langere scènes met meer continuïteit nodig. Maar als een mysterie dat langzaam voor onze ogen ontrafeld wordt, is deze film een mooie toevoeging aan Denis' eigenzinnige oeuvre.