Recensie 'The Tragedy of Macbeth'

Drie grote kraaien cirkelen onheilspellend door de dichte mist en kijken uit over twee mannen die toelopen op een kleine plas water. Aan het water staat een in het zwart gehulde figuur, die dubbel weerspiegeld wordt. Dit is een prima begin voor een horrorfilm, maar fungeert nu als aftrap van de navertelling van Shakespeare's Macbeth.

The Tragedy of Macbeth (2021) is de nieuwe film van Oscarwinnaar Joel Coen, die het dit keer zonder zijn broer Ethan deed. Zijn vertrouwde componist Carter Burwell was wel van de partij en samen brengen ze ons een indringende, artistieke interpretatie van het eeuwenoud drama.

Ontoegankelijk maar indrukwekkend

Het kan geen kwaad om van tevoren even het originele toneelstuk van Shakespeare door te lezen. Coen koos er namelijk voor om zijn personages de oorspronkelijke, oud-Engelse teksten in de mond te leggen, en dat maakt de film zeker in de eerste helft best lastig te volgen. Ook met ondertiteling, die gepast in archaïsch Nederlands is, moet je je hoofd er goed bijhouden. Die concentratie zorgt er vervolgens wel voor dat je helemaal in het verhaal wordt meegenomen, ondanks het voor velen al bekende plot.

Het verhaal van Macbeth gaat over een Schotse generaal, die na een voorspelling van drie angstaanjagende heksen begint te geloven dat hij de volgende koning van Schotland zal worden. Hoe dat zal gebeuren, vertellen de heksen hem niet. Macbeth besluit samen met zijn ambitieuze vrouw het heft in eigen handen te nemen en zorgt er zo voor dat de voorspelling uitkomt. Zijn nieuwe macht stelt hem echter niet gerust, maar maakt hem juist bang – wat hebben de waarzeggende heksen nog meer te vertellen over zijn toekomst?

Een rijke geschiedenis

Het verhaal werd de afgelopen eeuwen talloze keren naar het toneel gebracht en in de laatste decennia tientallen keren verfilmd. Coen bouwt dus voort op een brede traditie maar lijkt zich tegelijkertijd maar weinig aan te trekken van het werk van zijn voorgangers. Zijn Macbeth blijft tekstueel trouw aan Shakespeare, maar situeert de boel in een bijzonder decor en geeft de personages een twist. Zo worden de drie heksen uit het originele verhaal in de film gereduceerd tot één spookachtige verschijning. Die rol wordt gespeeld door Kathryn Hunter, die dat griezelig goed doet.

De andere hoofdrollen zijn in handen van Denzel Washington, Frances McDormand, Brendan Gleeson en Harry Melling, die stuk voor stuk een indrukwekkende acteerprestatie leveren. Ze stonden voor de film samen op een set in een volledig geluiddichte ruimte, die Coen lang gesloten hield voor blikken van buitenaf. Pas toen het project al halverwege was, onthulde hij dat het ging om een Shakespeare-verfilming.

Tijdloos drama

Die atypische set past goed bij het verhaal, dat immers ooit een toneelstuk was. De minimalistische, in nevel gehulde decors en de keuze voor zwart-wit zorgen ervoor dat alle aandacht gaat naar de monologen, die die aandacht ook verdienen. Coen brengt met zijn film een ode aan de tijdloosheid van het werk van Shakespeare, de iconische verhalenverteller die op scherpe wijze de zelfdestructieve, naar macht hongerende, emotionele mens weet neer te zetten op een manier waar we ons vandaag de dag nog in kunnen inleven. The Tragedy of Macbeth is geen makkelijke wegkijker, maar een kunstwerk om goed voor te gaan zitten.