Recensie 'Les pires'

Previously Unreleased is het door Eye geïnitieerde en bedachte format waarbij films die wel te zien waren op filmfestivals over de hele wereld - maar geen distributeur vonden - alsnog deze zomer te zien zijn in Eye en andere filmhuizen. De reeks van maar liefst tien films trapt af met het rauwe en realistische Les pires (2022) van de cineasten Lise Akoka en Romane Gueret. Het is voor beiden hun speelfilmdebuut. De film won vorig jaar op het prestigieuze filmfestival van Cannes meteen de Un Certain Regard.

Speelfilm of documentaire?

In de eerste minuten van de film waan je je heel even in een documentaire. Jonge kinderen met gedragsproblemen uit de Franse badplaats Boulogne-sur-Mer worden door iemand geïnterviewd. Door de kinderen en hun problematiek en door het uitblijven van een gezicht achter de interviewer, oogt het allemaal heel realistisch. Het gaat om Ryan (Timéo Mahaut), Lily (Mallory Wanecque), Jessy (Loïc Pech) en Maylis (Mélina Vanderplancke). De interviewer is de fictieve Vlaamse cineast Gabriel. Deze vijftiger maakt hier zijn eerste speelfilm over een tienerzwangerschap en alle bijkomende problemen. Zij worden allemaal gecast om mee te spelen in zijn film maar gaandeweg vraag je je als kijker af; zijn deze kinderen niet te veel beschadigd om überhaupt mee te spelen en zijn ze wel in staat om zo'n strak schema voor een film af te ronden. Gabriel, hier innemend gespeeld door Johan Heldenbergh, lijkt het beste met de kinderen voor te hebben maar is op zijn tijd ook behoorlijk veeleisend en driftig. Heeft hij oprecht het beste met de kinderen voor of neigt het naar uitbuiting en maakt hij gebruik van de ellende van zijn niet-professionele cast voor zijn film? Tegelijkertijd vraagt de buurt zich af waarom juist deze "ergste" (kinderen) zoals de titel luidt, een platform moeten krijgen of waarom er niet een betere afspiegeling van de buurt wordt getoond.

Beproefde formule

Het concept van een film-in-een-film is een oude en beproefde formule en al bijna net zo oud als het medium film zelf. We zien een filmploeg aan het werk, maar de echte camera staat daar weer achter. Het levert vaak een realistisch beeld op - dat min of meer samenhangt met het onderwerp - en geeft een inkijkje in het proces van filmmaken. In deze film wordt naast het maken van een film ook vooral ingezoomd op de vier jonge kinderen variërend van 11 tot 17 jaar. De echte sterren van deze film zijn de grotendeels debuterende jonge acteurs. Ze springen er allemaal uit, met name de piepjonge Mahaut en de fotogenieke Walecque, die echt van het scherm spat. We krijgen hun achtergrond te zien, waar en hoe ze opgroeien, met welke gedragsproblemen ze rondlopen en uiteindelijk welke uitwerking het maken van deze sociaal-realistische film op hen heeft.

Les pires is geen gemakkelijke kost en zeker ook geen publiekstrekker. Maar het publiek dat zijn weg al weet te vinden naar de filmhuizen, moet deze film beslist niet overslaan. Het is een onconventionele vertelling over de ethiek van filmmaken met kwetsbare jonge mensen, in een film die moeiteloos wisselt tussen fictie en non-fictie maar die geen oordeel velt. Het is aan de kijker zelf om daar iets van te vinden.