Recensie 'Silence'

Martin Scorsese verfilmt eindelijk het Japanse boek waarmee hij al tientallen jaren rondliep. Hij laat de spirituele zoektocht zien van een jezuïtische pater op zoek naar zijn verdwenen leermeester in het Japan van de 17e eeuw, waar christenen hun leven niet zeker zijn.

Er is een moment, vroeg in de film, dat Silence een avonturenepos lijkt te worden. We zijn in het exotische Macau van de 17e eeuw, waar de jezuïtische paters Rodrigues (Andrew Garfield) en Garupe (Adam Driver) hun superieur ervan proberen te overtuigen dat ze in Japan op zoek moeten gaan naar hun leermeester. Pater Ferreira (Liam Neeson) is enkele jaren geleden verdwenen en volgens geruchten zou hij zijn geloof hebben afgezworen, iets wat volgens Rodrigues en Garupe ondenkbaar is. Ze krijgen uiteindelijk toestemming en de twee maken samen met hun gids Kichijiro (Yosuke Kubozuka) de overtocht naar de mistige, rotsachtige kust van Japan, waar christenen op wrede wijze vervolgd worden en een hoge prijs staat op het hoofd van priesters.

Terug naar de bron

Ondanks deze ingrediënten is het niet avontuur dat Scorsese ons hier wil voorschotelen. De zoektocht waar hij in geïnteresseerd is, is een spirituele. Silence is een bewerking van het gelijknamige boek van Shusaku Endo uit 1969 (in het Nederlands vertaald als Stilte). Begin jaren zeventig verfilmde de Japanse regisseur Masahiro Shinoda het boek ook al. Maar van die versie – waarvan met name het afwijkende einde opvalt – neemt Scorsese hier vrijwel niets over. Hij keert terug naar het bronmateriaal en volgt vrij nauwgezet Endo's roman.

Twijfel

Daarmee neemt Silence in vergelijking met de Japanse versie veel minder stelling in de diverse filosofische en religieuze vragen die de film oproept. Afhankelijk van je persoonlijke overtuigingen kun je in de film een bevestiging zien van de kracht van het christelijke geloof of een aanval op de zendingsdrang en het absolutisme van de katholieke kerk. Terwijl hij zijn beproevingen doormaakt, vertelt Rodrigues ons – middels een voice-over, die soms wat erg overheersend is – over zijn twijfel aan zijn missie. Waarom blijft God stil? De parallel met Scorsese's versie van het bijbelverhaal in The Last Temptation of Christ is snel getrokken, inclusief de Judas-rol die Kichijiro hier op zich neemt.

Trage scènes

De spirituele reis waarop Scorsese ons meeneemt in Silence is bij tijd en wijle meeslepend. Toch lijkt hij te hinken op twee gedachten. De wreedheden en ontberingen worden afgewisseld met contemplatieve, soms uitgesproken trage scènes. Hierin laat hij de onderdrukkers aan het woord om hun kant van het verhaal te vertellen, bijvoorbeeld in een scherp woordenspel tussen Rodrigues en de oude gouverneur Inoue (een heerlijke rol van Issey Ogata). Hoewel in deze dialogen de meest interessante vragen worden opgeworpen – bijvoorbeeld de vraag of het christelijke geloof wel te verenigen is met het wereldbeeld van de Japanners – lijken ze ook soms uit een andere film te komen en verstoren ze het ritme van Silence enigszins.

Daarmee is deze film niet de duistere, meeslepende tunnel geworden die een film als 12 Years a Slave bijvoorbeeld was. Maar de reis die pater Rodrigues in deze film doormaakt is boeiend, vooral ook door het fenomenale spel van Andrew Garfield. En de thema's die Scorsese hier aanstipt over de rol van geloof en religie in onze samenleving bieden voldoende stof voor discussie, welke kant van het debat je ook kiest.