Recensie 'Starred Up'

Een onverbiddelijk gevangenisdrama, dat desondanks niet moedeloos maakt. Eric heeft zijn eigen manier gevonden om zich te handhaven op de apenrots, maar het feit dat zijn eigen vader in dezelfde gevangenis zit maakt het er niet eenvoudiger op.

"Is dit het moment waarop jij je kwetsbaar opstelt en zo mijn vertrouwen wint?" zegt Eric vanuit zijn cel tegen Oliver, die hem komt halen voor de groepstherapie die hij leidt. Oliver heeft zojuist verteld over zijn jeugd als gegoede kostschooljongen en over het feit dat hij niet betaald krijgt voor zijn werk in de gevangenis maar leeft van de erfenis van zijn oma. Eric laat met zijn reactie merken dat hij dat therapeutische trucje doorziet. Maar toch deelt ook hij een paar hoogtepunten uit zijn, niet heel vrolijk stemmende, levensverhaal. Het zijn dit soort contacten waar het in Starred Up om draait. Iedereen om Eric heen probeert op zijn eigen manier om hem op te voeden of op zijn minst in toom te houden. Oliver is daar misschien nog het meest succesvol in, ondanks Erics ogenschijnlijke overwicht.

Heldere blik

Eric wordt gespeeld door Jack O'Connell, voorheen vooral bekend van de Britse tv-serie Skins. Hij zet in Starred Up een personage neer dat mateloos fascineert. Aan het begin van de film ben je nog even geneigd om te denken dat dit een doorsnee hooligan is. Vooral als hij kort na aankomst in de gevangenis - hij is overgeplaatst vanuit een jeugdinrichting, 'starred up' heet dat in het jargon - schijnbaar zonder reden een gruwelijk gewelddadige uitbarsting heeft. Maar de manier waarop hij op dat moment de bewakers te slim af is verraadt ook een zekere intelligentie, die nieuwsgierig maakt. Dat zit 'm voor een groot deel in het spel van O'Connell. Het is die heldere blik, die flauwe glimlach. Dit is niet iemand die zich met enkel brute kracht handhaaft op deze apenrots. Eric observeert, analyseert, doorziet het spel, weet wie de belangrijke spelers zijn. Maar wat hem telkens in de problemen brengt is zijn onvermogen om zijn woede te beheersen. Het feit dat ook Erics vader Neville (Ben Mendelsohn) in dezelfde gevangenis zit maakt zijn verblijf er niet eenvoudiger op. Neville's advies aan zijn zoon is om zich koest te houden: "slow down and get out". Een credo dat niet echt aan Eric besteed is.

Rauwe stijl

Regisseur David Mackenzie heeft voor Starred Up zijn werkwijze als filmmaker een herstart gegeven. Geen tierlantijnen meer in de vorm van muziek, dromerige effecten of voice-overs, die zijn vorige films soms kenmerkten. Terug naar de basis met een film die volledig chronologisch is gedraaid, op één locatie (we verlaten de gevangenis de hele film niet) en vrijwel zonder muziek of effecten. Deze rauwere stijl werkt erg goed voor dit gevangenisdrama, zonder dat het de film kaal of afstandelijk maakt. Er blijft een zinnelijkheid in de beelden zitten, met momenten van warmte en humor naast het onverbiddelijke geweld.

Het scenario van Starred Up is geschreven door Jonathan Asser en het personage van therapeut Oliver (gespeeld door Rupert Friend, bekend van Homeland) is op Asser zelf gebaseerd. Hoewel de film veel aspecten van het gevangenisleven toont die moedeloos maken, is Assers perspectief niet cynisch. Hoe verwrongen relaties ook worden door gevangenschap, deze film straalt een geloof uit in de elementaire kracht van mentorschap, vriendschap en familiebanden.