Recensie 'Anomalisa'

Oscarwinnende scenarist Charlie Kaufman werd bekend met fantasierijke verhalen geplaatst in een realistische setting, zoals in Being John Malkovich en Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Dit zet zich voort in de stop-motion geanimeerde Anomalisa, waarin de hoofdpersoon het enige unieke individu op de wereld is. Alle anderen dragen hetzelfde gezicht en hebben dezelfde stem.

Een ongewoon persoon

Britse schrijver Michael Stone (David Thewlis) maakt een zakenreis naar Cincinnati om te spreken op een congres. Gefrustreerd door de alledaagsheid van zijn leven en de mensen om hem heen, brengt elke stap die hij zet nieuwe irritaties met zich mee. In hotel Fregoli ontmoet hij de bruisende Lisa Hesselman (Jennifer Jason Leigh), die speciaal naar het congres is afgereisd om hem te horen spreken. En ook zij is uniek.

What’s in a name?

Kaufman schreef Anomalisa onder het pseudoniem Francis Fregoli – de naam van zowel het hotel als een syndroom waarbij de persoon in kwestie afzonderlijke mensen als één persoon herkent. De verpersoonlijking van deze eenheidsworst is Tom Noonan, die een alledaagse Amerikaanse stem bezit; onopvallend in uitspraak en intonatie en daardoor bij uitstek geschikt als vertolker van de dagelijkse sleur. Wanneer Lisa ten tonele verschijnt met haar vrolijke vrouwenstem en de uniformiteit doorbreekt, struikelt Stone dan ook over zijn eigen benen in zijn haast om haar achterna te rennen.

Een technisch meesterwerk

Anomalisa ontstond als een hoorspel dat onderdeel was van het Theater of a New Ear project van componist Carter Burwell, en werd in 2005 slechts tweemaal opgevoerd als toneelstuk in Los Angeles. Voor deze verfilming ging Kaufman een samenwerking aan met regisseur Duke Johnson, die eerder een volledige aflevering van televisieserie Community in stop-motion animeerde. Het resultaat van deze combinatie is het allerbeste uit drie disciplines, en dat merk je. Zo vormt de zachte kamermuziek die Burwell componeerde zo’n harmonieuze aanvulling op de beelden dat het bijna onmerkbaar de toon zet. Van de minieme veranderingen in gezichtsuitdrukking tot het net verstaanbare geroezemoes op de achtergrond, alle liefdevol uitgewerkte details komen samen in een speelfilm die zo’n sterk geheel vormt dat je bijna vergeet dat je aan het kijken bent naar een technisch fenomenaal huzarenstuk.

Banaal maar niet saai

Van al deze vaardigheden zijn het bovenal de natuurlijke beweging van de poppen en het scenario van Anomalisa die de film zo briljant maken. De stop-motion figuren bezitten de achteloze maniertjes en lichaamstaal waar menig acteur jaloers op zou zijn. De dialogen zijn schrijnend in het realisme van hun banaliteit - toch is het allesbehalve saai. De film is onderhoudend en doorspekt met subtiele humor. Bovendien spreekt het gegeven van één uniek figuur in een zee van kopieën tot de verbeelding; eigenlijk voelen we ons allemaal weleens als Michael Stone. Hierdoor lijkt het bijna vergeeflijk dat hij misschien wat veel drinkt, onvriendelijk is tegen zijn gezin, niet zo respectvol tegen vrouwen, en wellicht een wat zelfingenomen zak is. Bijna. Maar het zijn vooral zijn ‘witte man van middelbare leeftijd’-problemen die ertoe leiden dat Stone zich krampachtig vasthoudt aan Lisa, alsof hij hoopt dat een sprankje van haar levenslust op hem over zal springen. Is het een metafoor; is Stone geestesziek? Voor de kijkervaring maakt het niet uit. Bovenal is Anomalisa een film over de mens – zijn eenzaamheid, zijn menselijke interactie, en zijn wanhopige pogingen tot het doorbreken van de monotonie.