Recensie 'The Eternal Memory'

Augusto Góngora was een Chileense journalist en documentairemaker. Hij overleed afgelopen voorjaar aan de gevolgen van Alzheimer, de ziekte waar hij al bijna tien jaar mee kampte. Zijn vrouw, de actrice en voormalig politicus Paulina Urrutia, zorgde al die tijd voor hem. Voor documentaire The Eternal Memory (2023) werd filmmaker Maite Alberdi binnengelaten in het kleine universum waarin de twee leefden, en met haar documentaire vertelt ze een klein maar groots verhaal over herinnering, identiteit en liefde.

Politiek journalist

Góngora werd in Chili bekend om zijn scherpe commentaar op de actualiteit en zijn streven om ervoor te zorgen dat herinneringen aan het gewelddadige regime van August Pinochet niet uit het collectieve geheugen zouden verdwijnen. Dat hij, terwijl hij zo bezig was met het belang van herinneren en reflecteren op het verleden, zelf de grip op zijn eigen geschiedenis zou kwijtraken, leek onvoorstelbaar. Je zou het ironisch kunnen noemen, maar daar waagt Alberdi zich niet aan. Als een vlieg op de muur observeert ze Góngora in zijn nieuwe realiteit, maar ze wisselt deze beelden wel af met fragmenten van de jongere Góngora die op televisie rapporteert over politieke ontwikkelingen.

Ontroerend liefdesverhaal

Hoewel we in eerste instantie vooral veel zien van Góngora, gaat The Eternal Memory niet alleen over hem als persoon. Het belangrijkste onderdeel van de documentaire is niet hij, maar de relatie die hij heeft met Urrutia en de liefde tussen de twee. De voormalig minister heeft eindeloos veel geduld met haar man, die af en toe niet meer weet wie ze is en het haar daarmee behoorlijk moeilijk maakt. Op heldere momenten hebben de twee het fijn en voel je een bijzondere kalverliefde door het scherm heen, maar op de dagen dat Góngora helemaal geen grip meer heeft op zijn herinneringen is er vooral wanhoop. Beiden voelen de angst dat hij haar uiteindelijk helemaal zal vergeten, maar doen er ondertussen alles aan om dat tegen te gaan.

Het belang van onthouden

In de oude rapportages, maar ook in de recentere dialogen die in de film voorbij komen, gaat het regelmatig over de symbolische waarde van herinneringen en het belang van een (collectief) geheugen. Identiteit is gebaseerd op zaken die er in het verleden zijn voorgevallen, zowel op individueel als nationaal vlak. Zonder geheugen weten we niet meer wie we zijn en raken we in de war. Dan gaan we dwalen, aldus de jonge Góngora in een fragment. Op tedere wijze zien we hoe Urrutia er alles aan doet om het dwalen van haar man in goede banen te leiden en hem te herinneren aan de bijzondere band die ze hebben.

The Eternal Memory schetst een portret van een belangrijk man en vertelt daarnaast een ontzettend liefdevol en daardoor hartverscheurend verhaal. Daarnaast biedt de documentaire ons ook een geschiedenisles én wordt ondertussen het belang van een beetje kennis van het verleden uitgelegd. Dit alles krijgt Alberdi voor elkaar zonder ook maar een seconde belerend over te komen. Ze vertelt een mooi en lief maar ook erg verdrietig verhaal en geeft ons een krappe anderhalf uur aan diepgaande zachtheid waar je nog lang over kan mijmeren.