Recensie 'Toni Erdmann'

Het cliché heeft ons altijd geleerd dat Duitsers weinig afweten van humor. Toni Erdmann prikt dit fabeltje genadeloos door, en weet zelfs Cannes in een deuk te krijgen met haar dik twee uur aan absurditeiten. De film mocht helaas geen eremetaal ontvangen op het festival, maar onze oosterburen leveren met Toni Erdmann misschien wel een van de beste films van het afgelopen jaar.

Wanneer Winfried (Peter Simonischek) zijn dochter Ines (Sandra Hüller) een verrassingsbezoekje brengt in Boekarest, de stad waar zij woont en werkt, ziet hij nog maar weinig van zichzelf terug in haar. Hij staat oog in oog met een drukke serieuze zakenvrouw, constant aan de telefoon met nog maar weinig ruimte over in haar leven voor spontaniteit. Als Ines een ontwijkend antwoord geeft op zijn vraag 'of ze nog wel gelukkig is', besluit hij om in te grijpen. Niet als zichzelf, maar door een nieuw personage in haar leven te introduceren. Enter Toni Erdmann.

I Will Always Love You

Met een onhandig gebit en een scheve pruik transformeert Winfried zich in Toni Erdmann, zelf benoemd 'consultant and coach.' Onder deze vermomming dwingt hij zich het zakenleven van zijn dochter en haar omgeving in. Dit levert al snel wrange maar soms hilarische scènes op. Dochter Ines reageert in het begin erg stug en eist van haar vader dat hij ermee ophoudt. Naarmate de film vordert begint Ines te kantelen, en gaat steeds verder mee in haar vaders fratsen. Tot ze uiteindelijk op een besloten feest van een collega Whitney Houston staat te zingen, onder begeleiding van Toni achter een goedkoop keyboard.

Vader-dochterrelatie

Toni Erdmann is een verhaal over de vervreemding tussen ouders en kinderen gegoten in een bij vlagen absurdistische komedie van bijna drie uur lang. Maar het verveelt op geen moment. Regisseur Maren Ade weet het publiek te blijven verrassen tot de laatste minuut aan toe. Als kijker weet je geen moment wat Toni in de volgende scène weer zal uitspoken.

Het acteerwerk is fenomenaal. Ade heeft dan ook flink te tijd genomen, zowel in het productieproces als in de film zelf, om dit perfect neer te zetten. Het is Simonischek gelukt om Toni perfect neer te zetten, waarbij je nog vlagen van Winfried op de achtergrond ziet. Als Winfried ook zelf zijn lach niet meer in kan houden, creëert dit een van de eerlijkste en ontroerendste momenten in de hele film.

Toni Erdmann is een zogenoemde tragikomedie van een ongekend niveau, en eigenlijk niet te vergelijken met andere komedies. Ade weet de perfecte balans te raken tussen ontroering en humor. De slotscène, die ook weergegeven wordt op de poster, is er eentje die het geheel compleet samenvat en niet snel zal worden vergeten. Helaas is de film niet beloond op Cannes, wel is het gekozen als de Duitse inzending voor de Oscars.