Recensie 'Venus in Fur'

Het lijkt erop dat de wereld van Roman Polanski steeds kleiner wordt. Claustrofobie was altijd al een belangrijk thema in zijn werk en het gaat de vorm van zijn films nu ook steeds meer bepalen. Van vier acteurs in een duur appartement in New York (in zijn vorige film Carnage) gaan we met Venus in Fur naar twee acteurs in een leeg Parijs theater. Daarbij is één van die acteurs ook nog Polanski's echtgenote Emmanuelle Seigner en heeft de ander (Mathieu Amalric) verdacht veel van de regisseur weg.

Polanski zet zijn experiment voort met het vrijwel letterlijk verfilmen van toneelstukken. Dit keer is het Venus in Fur van David Ives, waarin het draait om een psychologisch steekspel tussen de regisseur Thomas (Amalric) en de actrice Vanda die bij hem op auditie komt (Seigner). Thomas zoekt iemand voor de hoofdrol in zijn bewerking van Venus im Pelz, het boek uit 1870 dat dusdanig geruchtmakend werd dat schrijver Leopold von Sacher-Masoch de M uit SM werd. De regisseur heeft een lange dag van audities achter de rug en heeft geen enkele actrice gevonden die ook maar in de buurt komt van de negentiende-eeuwse edelvrouw met een dominante inslag die hij zoekt. Hij staat op het punt om naar huis te gaan als Vanda binnenvalt. Verregend, kauwgum knauwend, met de mascara langs haar valse wimpers lopend en vloekend op de metro die altijd vertraging heeft. Hoewel de arrogante Thomas haar probeert af te poeieren krijgt Vanda hem toch zo ver dat ze samen een scène uit zijn stuk proberen.

Machtsverhoudingen

In die setting ontstaat vervolgens een fascinerend spel tussen de twee waarbij de machtsverhoudingen langzaam kantelen, maar vooral ook de grenzen tussen realiteit en fantasie vervagen. Vanda blijkt niet alleen dezelfde voornaam te hebben als de hoofdpersoon in het stuk van Thomas, ze blijkt ook het volledige scenario te bezitten, het oorspronkelijke boek gelezen te hebben, en ze tovert opeens een originele Weense kamerjas uit haar tas. Het wordt steeds minder duidelijk waar de werkelijkheid ophoudt en het toneelspel begint. Met het casten van zijn vrouw en zijn dubbelganger legt Polanski daar in deze filmversie nog een extra laag overheen.

Venus in Fur heeft een succesvolle opvoering op Broadway achter de rug, die een zegetocht werd voor actrice Nina Arianda. In die versie werkt het meer als komedie, terwijl Polanski hier vooral op zoek is naar het mysterie en het drama in het stuk. Die verandering van toon is wat hij met zijn keuze van acteurs, zijn cameravoering en het gebruik van muziek toevoegt aan deze tekst, die hij verder vrijwel woordelijk volgt. De enige echte ingreep in het stuk van Ives die Polanski doet is het toevoegen van een appendix in de vorm van een mal en totaal onnodig kunstje dat hij zijn echtgenote aan het einde laat opvoeren. Het is ongetwijfeld bedoeld als uitroepteken, maar het werkt als anticlimax en ondergraaft het sterke werk van Seigner in deze film. Wat de filmmaker uiteindelijk aflevert met Venus in Fur is een mooie registratie van een goede opvoering van een sterk toneelstuk. Dat is onvoldoende om een bezoek aan de bioscoop te rechtvaardigen. Laten we hopen dat Polanski voor zijn volgende project weer eens de deuren durft open te gooien.