Recensie 'The Reason I Jump'

Op dertienjarige leeftijd schreef de Japanse Naoki Higashida het boek The Reason I Jump (2007) waarin hij zijn leven met autisme uitlegt. Naoki praat niet, maar communiceert des te meer. Dit boek is daar een goed voorbeeld van en is de basis voor de gelijknamige documentaire waarin we een kijkje nemen in het leven van jongeren met autisme wereldwijd. Hoewel de documentaire een vast stramien aan onderwerpen chronologisch behandelt, is het met name het intense camerawerk dat perfect aansluit bij de vele manieren waarop mensen met autisme de wereld om hen heen ervaren: een focus op details, losse flarden van zintuiglijke informatie en herinneringen.

De Britse David Mitchell en zijn Japanse vrouw Keiko hebben een zoon met autisme. Ze hebben Naoki's boek vertaald. David beschrijft autisme als een breuk in cognitieve vaardigheden. In dit verband wordt er ook wel gesproken over sensorische over- of ondergevoeligheid. Hij legt uit dat een persoon met autisme het woord 'regen' opbouwt met wat wordt gezien, gehoord, gevoeld en geproefd. Deze details tezamen maken een totaalplaatje van wat regen is.

Wereldse perspectieven

In tegenstelling tot Naoki, praat Joss uit Engeland wel. Zijn wereld wordt bepaald door repetitieve handelingen die hem rust geven, waardoor zijn agressie- en woedeaanvallen sterk verminderen. Joss heeft een fascinatie voor elektriciteitskastjes; hij kan ze horen en ook het geluid van zeepbellen die in de lucht zweven, kan voor hem soms oorverdovend zijn. Joss vraagt zich af waarom hij geboren is; hij is zoals hij is en realiseert zich dat hij regelmatig veel verdriet veroorzaakt.

Jestina uit Sierra Leone moet samen met haar ouders opboksen tegen de vele vooroordelen met betrekking tot autisme. Zoals zo vaak komen deze voort uit onwetendheid in combinatie met culturele verklaringen zoals bezetenheid met duivels, demonen of hekserij. Dit stigma plaatst niet alleen kinderen met autisme maar ook ouders en andere familieleden in de marge van de maatschappij. De ouders van Jestina geven voorlichting en proberen andere ouders te helpen.

In deze documentaire wordt een verbinding gelegd tussen twee werelden: de wereld van mensen met en zonder autisme. Het is aangrijpend om te zien wat het betekent als je je gevoelsleven niet kan uiten, wat intense emoties van vervreemding, boosheid, frustratie, pijn en verdriet veroorzaakt. Er zijn gelukkig ook lichtpuntjes te bekennen: Ben en Emma uit Amerika communiceren via een letterbord en Aarit uit India maakt prachtige schilderijen om zo haar gevoelsleven duidelijk te maken.

Toekomst

Autisme is een verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en het filteren en integreren van informatie. Hoewel ASS (Autisme Spectrum Stoornis) een breed begrip is, wordt hier in de documentaire niet expliciet op ingegaan. Dat kan een bewuste keuze zijn en valt misschien buiten de kaders van deze documentaire. Toch was het zeer nuttig en interessant geweest als de verschillende vormen van autisme meer gedetailleerd werden besproken.

Met name de persoonlijke weerspiegelingen van de jongeren en hun ouders maken indruk en is een pleidooi voor begrip en acceptatie. Of zoals Ben aangeeft: "De discussie over autisme kan het best gevoerd worden als mensen met autisme deelnemen." Een belangrijke boodschap die The Reason I Jump (2020) de moeite waard maakt. Deze recensent maakt in ieder geval een sprongetje van vreugde voor een toekomst waarin mensen met autisme als volwaardig worden aangezien.