Recensie 'Mammal'

Mammal volgt kledingwinkelmedewerker Margaret (Rachel Griffiths) die na jaren zonder contact plots bericht krijgt van haar ex-man (Michael McElhatton) dat hun tienerzoon wordt vermist. Onbetrokken en ongewenst in zijn leven, is er weinig meer te doen voor Margaret dan het verspreiden van posters. Maar het nieuwsbericht over haar vervreemde zoon wakkert ook moedergevoelens in haar aan die ze loslaat door zich te ontfermen over lokale probleemjongere Joe (Barry Keoghan).

Een uitdaging voor de acteurs

Intiem, zo kan de tweede speelfilm van regisseuse Rebecca Daly, die op het IFFR 2016 in première ging, het beste worden omschreven. De film wordt gedragen door Australische actrice Rachel Griffiths, die hoofdpersoon Margaret neerzet met een kwetsbaarheid die getuigt van een bewonderenswaardige onverschrokkenheid. Griffiths, die bekend werd bij het grote publiek met Muriel’s Wedding (1994) en een Oscarnominatie ontving voor haar rol in Hilary and Jackie (1998), speelt regelmatig warme, uitbundige personages en gaat hier de uitdaging aan door het tegenovergestelde te vertolken; Margaret beweegt zich in bijna apathische staat door de routine van haar dagelijkse leven in het grauwe Ierland. Nieuwkomer Barry Keoghan laat zich echter niet wegspelen, en overtuigt als het nukkige straatjoch dat zo zijn eigen problemen met zijn moeder meedraagt.

(Vrucht)water

Dat haar pogingen tot moederschap over deze nieuwkomer niet van een leien dakje gaan, spreekt vanzelf. In al haar goedbedoelde onbeholpenheid slaat Margaret de plank regelmatig mis. Het onderwerp van een moeizame moeder-zoonrelatie brengt een onvermijdelijke associatie met Oedipus met zich mee. In Mammal wordt dit thema subtiel onderstreept door water te gebruiken als geboorteplek voor nieuwe ontmoetingen en ontwikkelingen; het lokale zwembad is de plaats van ontmoeting en verwerking voor de personages en ook haar eigen bad heeft een prominente rol in Margarets leven. Het moederschap dobbert hierdoor de gehele film aan de oppervlakte, wat effectief duidelijk maakt hoeveel schaamte en verdriet zich aan een vrouw opdringen wanneer ze niet conformeert aan het beeld dat de samenleving schetst van het moederschap.

Taboe

Met deze film snijdt regisseuse Daly een taboe aan dat maar lastig te doorbreken is – want wat vindt men in de huidige maatschappij van vrouwen die geen natuurlijke moeders zijn? Van de vrijwel uitsluitend diëgetische soundtrack tot de beknopte dialoog, het is duidelijk dat Daly de rauwe realiteit van dit gegeven wil tonen. Bij gebrek aan uitleg is het aan het publiek om invulling te geven aan de achtergrondhistorie. Je ervaart Margarets huidige leven, en moet een eigen mening vormen over haar daden uit het verleden. Maakt het verlaten van haar kind haar tot een monster of een mens? De film geeft Margaret en Joe de rust om zich te ontwikkelen in hun verwrongen surrogaatmoeder-zoonrelatie. Hoewel de ontwikkeling redelijk voorspelbaar is, verveelt Mammal nooit en weet het te boeien in de sensatieloze wijze waarop het een verboden thema verkent. De beste omschrijving van de film komt dan ook van Daly zelf, die het na de première samenvatte als: “A love story between a mother and the son she tried to mother too late.”