Recensie 'The Salesman'

Regisseur Asghar Farhadi keert terug naar zijn vaderland Iran en zet zijn verkenning van het instituut huwelijk voort in een bedachtzaam tempo dat niet alle kijkers zal bekoren.

Het bouwwerk waarin het echtpaar Emad en Rana leeft staat op instorten. Letterlijk. De atypische opening van The Salesman is een virtuoze actiescène, waarin we het stel en hun buren in één lange take volgen terwijl ze hun gebouw in paniek moeten verlaten. Aan het einde van de scène zien we de reden van het instortingsgevaar: constructiewerkzaamheden naast de deur, waar een nieuwe woontoren moet verrijzen. Een van de onderwerpen waarover de Iraanse regisseur Asghar Farhadi met zijn nieuw film iets wil zeggen, is de tomeloze groei die zijn stad Teheran doormaakt. Maar als het huis wankelt is dat in Farhadi's geval ook symboliek voor zijn favoriete onderwerpen: huwelijk, familie en de scheurtjes die daarin kunnen ontstaan. Na een uitstapje naar Frankrijk met zijn vorige film Le passé, keert de regisseur met The Salesman terug naar het Iran van A Separation, zijn met filmprijzen - waaronder een Oscar - overladen werk uit 2011.

Complicaties

Emad en Rana moeten noodgedwongen op zoek naar een nieuwe woning, nadat hun appartement onbewoonbaar is verklaard. Een collega van hun toneelgroep weet een appartement voor ze te regelen, maar er is een onduidelijke complicatie met de vorige huurster. Haar spullen staan er nog, maar ze ligt overhoop met de huisbaas en wil ze niet komen ophalen. Zo stappen Emad en Rana ongewild in een onverkwikkelijke zaak en ontspint zich een verhaal over schaamte, wraak en schuld.

Vlakke hand

Waar Le passé een behoorlijk plotgedreven film was - met een spannende familie-intrige die het verhaal voortstuwde - keert in The Salesman het rustige, vastberaden tempo terug dat het eerdere werk van Farhadi kenmerkt. Er wordt toegewerkt naar een onherroepelijke conclusie in dit verhaal, maar het tempo waarin dit gebeurt zal niet alle kijkers bekoren. Het plot ontrolt zich in rustige dialogen, temidden van huiselijke taferelen. Veel van de actie wordt verteld, niet getoond. Er zit weliswaar geweld in de film - er belandt zelfs iemand in het ziekenhuis - maar meer dan een klap met de vlakke hand krijgen we niet te zien. Farhadi zet zijn filmische middelen uitsluitend functioneel in: geen muziek om accenten te leggen of spanning op te bouwen, geen flamboyant camerawerk. Alles staat hier ten dienste van het acteerwerk van Tanareh Alidoosti als Rana en Shahab Hoseini als Emad, waarvoor de laatste de prijs voor de beste mannelijke hoofdrol kreeg in Cannes.

Subtiel

Het toneelstuk dat Emad en Rana met hun toneelgroep opvoeren is Death of a Salesman, de klassieker van Arthur Miller uit 1949. Farhadi speelt met de parallellen tussen dit stuk en het verhaal van zijn hoofdpersonen. Met name de scène in het stuk van Miller waarin Biff zijn vader Willy Loman betrapt met een minnares keert een aantal keren terug en zal zijn echo krijgen in de geschiedenis die zich in de film ontvouwt. Voor een deel fungeert The Salesman daarmee ook als zedenschets, hoewel Farhadi ons geen oordeel opdringt. Subtiel en evenwichtig is het beeld dat hij geeft van de man-vrouwverhoudingen in zijn land. Die subtiliteit en het bedachtzame tempo maken echter ook dat dit een film blijft voor de liefhebber.