Recensie 'The Selfish Giant'

In een troosteloze omgeving ontvouwt zich een verhaal zonder uitzicht over twee gedoemde jongens. Dit is een film die alleen de doorgewinterde liefhebber van het Britse sociaal-realisme zal aanspreken.

Laat ik meteen duidelijk maken dat ik nooit een liefhebber ben geweest van de Britse sociaal-realistische film in de traditie van Ken Loach. De verhalen over de verliezers in onze samenleving, verraden door het systeem, die een taaie strijd leveren voor een beter leven. Ook The Selfish Giant van Clio Barnard (scenario en regie) speelt zich af in het Britse arbeidersmilieu, in dit geval een arme wijk in de omgeving van Bradford in Noord-Engeland.

Schuldeisers

We zien grote gezinnen met schuldeisers aan de deur, onhandelbare kinderen en schreeuwende ouders met een peuk in de hand. We zien kleren waar de rafels vanaf hangen, graffiti op de rolluiken van gesloten winkels en onkruid op de straten. Barnards camera probeert uit alle macht de schoonheid te ontdekken in deze rommelige omgeving en toont zorgvuldig gecomponeerde beelden van koeltorens in de mist, van zoemende hoogspanningsmasten in het avondrood. Maar het lijkt onmogelijk de troosteloosheid te doorbreken.

Schroot

Dat geldt voor de beelden maar ook voor het verhaal dat Barnard hier vertelt, over de twee vrienden Arbor (Conner Chapman) en Swifty (Shaun Thomas) die gaan werken voor de ijzerhandelaar Kitten (Sean Gilder). Arbor lijkt echt de ambitie te hebben om voor zijn familie geld te gaan verdienen met het verzamelen van schroot. Voor school is hij veel te brutaal en te hyperactief. Zijn vriendje Swifty is eigenlijk de enige die een beetje met hem om kan gaan en laat zich leiden door Arbors impulsieve acties. Swifty is hondstrouw aan zijn vriend, maar het wordt gaandeweg de film steeds meer duidelijk dat hij eigenlijk beter af zou zijn zonder Arbor. Met name Swiftys talent met het renpaard van schrootboer Kitten zou wel eens zijn manier kunnen zijn om aan dit milieu te ontsnappen, maar Arbor steekt telkens weer – overigens zonder slechte bedoelingen – een spaak in het wiel.

Grotere context

Geheel in overeenstemming met de sociaal-realistische traditie biedt The Selfish Giant geen vals optimisme. En hoewel ik er niet aan twijfel dat de film waarde heeft als portret van een specifiek deel van de Britse samenleving, maakt Barnard haar ambitie om dit verhaal over Arbor en Swifty binnen een grotere context te plaatsen hier niet waar. Ik heb als kijker toch wat meer aanwijzingen nodig om een verband te leggen tussen de hebzucht van een ijzerhandelaar en die van de samenleving als geheel, tussen het verzamelen van oud metaal en de groei van opkomende economieën.

Maar vooral neem ik Barnard kwalijk dat ze er niet in is geslaagd om personages neer te zetten waar ik anderhalf uur mee wil doorbrengen. De twee jonge acteurs zijn goed gecast, maar Arbor en Swifty missen reliëf. Hetzelfde geldt voor de verhouding tussen de twee. Nadat de contouren van de vertelling zijn ontvouwd volgt er geen verrassing meer, slechts een somber afstevenen op het einde.