Recensie 'Foxtrot'

Op een landweg door uitgestrekt niemandsland staat controlepost Foxtrot. Vier jongens wonen er in een container en houden de wacht. Ze roken, luisteren radio, en kijken af en toe naar de pasfoto van een vrouwelijke passant. En ze vertellen elkaar verhalen. Weet je dat de foxtrot ook een dans is? En hoe je ook danst, je komt altijd terug op je beginpunt. Je lot ligt vast bij de eerste stap die je zet.

De film, geregisseerd door de Israëlische Samuel Maoz, begint met slecht nieuws. Zoon is tragischerwijs op het slagveld omgekomen en er is geen lichaam. Zijn ouders worden onmiddellijk bestookt met allerhande slachtofferhulp, medische adviezen tegen angstaanvallen en psychoses, begrafenisgeregel en gedoe. Alle clichés komen voorbij, tot ieders wanhoop ("We zijn atheïsten, wat doet het ertoe?"), totdat plotseling blijkt dat het gaat om een gigantisch misverstand.

Ondertussen is er bij de grenspost niks aan de hand. Hoewel het er bar koud, nat en eenzaam is, ze enkel opgewarmd vlees uit blik eten en de container waarin ze wonen langzaam verzakt, hebben de jonge soldaten afgezien van hun enorme verveling weinig te klagen. Er wordt amper gesproken en vooral gewacht tot er iets gebeurt, wat zelden het geval is. De tijd wordt gevuld met schietspelletjes op de iPad en wat geklooi met een speelgoedrobot die een handelaar moest achterlaten bij het passeren van de slagboom.

Familietragiek

Foxtrot bestaat, als een Griekse tragedie, uit drie delen. De verhaallijn van de film wordt bepaald door een opeenvolging van misverstanden. Al het bewijs voor alles is al dan niet bewust verdoezeld. Bij de grenspost lijkt de situatie thuis onvoorstelbaar, en andersom. In dit familiedrama over rouw en verlies betekent goed nieuws vrijwel altijd ook slecht nieuws. Net als de container van de soldaten gaat ook het schilderij in het ouderlijk huis steeds schever hangen. Alles lijkt langzaam te verzinken. Vaak filmt de camera van recht boven, wat een afstand schept tussen de karakters en de kijker. De personages lijken dieren opgesloten in de kooi van de randen van het filmscherm, wachtend op hun vastgelegde lot.

Symbolische leegte

Het zijn mooie, lege doch betekenisvolle en sfeervolle beelden. Een terugkerend symbool is de kameel, die af en toe met rustige tred door over het witte doek wandelt. Dit ongebruikelijke personage blijkt belangrijker voor het plot dan in eerste instantie lijkt. Achtergrondmuziek blijft lang uit, maar bij de grenspost begint op een gegeven moment dreigende achtergrondmuziek die zich ontvouwt tot een donkere, allesvullende soundscape.

Maoz maakt met Foxtrot een melancholisch meesterwerk, dat kritisch reflecteert op de militaire cultuur in Israël. Het gaat over controleren en loslaten en onderscheid maken op dat waar we invloed op hebben tegenover het toeval. Eigenlijk gebeurt er heel weinig, maar dat gebeurt wel op een indrukwekkende manier. De film is sterk in zijn kwetsbaarheid, groots in zijn kleinheid, en zal de kijker nog lang bijblijven.