Recensie 'Om de Wereld in 50 Concerten'

Om de wereld in 50 concerten is de documentaire die dit jaar het spits van het IDFA documentairefestival zal afbijten. Samen met het Koninklijk Concertgebouworkest reist Heddy Honigmann de hele wereld over. In de documentaire vloeit de wereld van het beschaafde orkest over in de harde realiteit van de omgeving waarin het optreedt. Met deze aanpak lukt het Honigmann om de plaats van muziek in de samenleving te bepalen.

Levende legende

Heddy Honigmann is een gevierd Peruviaans-Nederlandse documentairemaker. In haar jonge jaren studeerde ze film in Rome, maar sinds 1978 is ze neergestreken in de lage landen. Met haar documentaires maakt ze al geruime tijd grote indruk. Zo won ze al tweemaal het gouden kalf voor haar documentaires Forever en Crazy. Andere monumentale documentaires van haar hand zijn Metaal en melancholie en O Amor Natural. Tijdens het IDFA 2013 ontving ze de Living Legend Award. Het toonde eens te meer aan dat Nederland met Honigmann misschien ook wel de grootste documentairemaker in huis heeft.

In Om de wereld in 50 concerten is ze nadrukkelijk op zoek naar mensen met een verhaal. Nadat ze haar prooi heeft gecast, stelt ze haar vragen zo, dat mensen met de meest fantastische verhalen komen. Met een minimale eigen inbreng weet ze haar personages in een door haar gewenste richting te sturen.

Opbouw

Het verhaal begint klein. Er komen een paar orkestleden aan het woord. Hun verhaal is meteen indringend waardoor je als kijker de illusie hebt dat je het orkest al snel van binnenuit leert kennen. Daarna breidt Honigmann haar actieradius uit. Ze begint ook de directe omgeving van het orkest af te speuren. Ze ondervraagt taxichauffeurs, leraren en scholieren in de meest uiteenlopende landen. De wisselwerking tussen orkest en omgeving is een rode draad. Het is Honigmanns manier om twee werelden met elkaar te verbinden.

Het orkest

Al vanaf het begin van de documentaire word je in de greep genomen door anekdotes van orkestleden. Zo vertelt een muzikant cynisch dat hij soms maar één keer in het anderhalf uur zijn bekkens tegen elkaar moet slaan. Een ander vertelt serieus over het belang van de pyjama’s van instrumenten. Informele gesprekken in een Argentijnse bar of telefoongesprekken in een hotel met vrouw en kind, leggen de ware aard van de persoon achter het instrument bloot. Ook zie je de muzikanten met elkaar in de weer buiten de concertzaal. Daar is de passie die individuen met elkaar verbindt pas echt zichtbaar.

De buitenwereld

Als je Honigmann een beetje kent, weet je dat een documentaire over een orkest op wereldreis nooit alleen over een orkest zal gaan. Veelvuldig word je als kijker meegenomen naar de Zuid-Amerikaanse sloppenwijken of Afrikaanse krotten. Vooral daar laat Honigmann zien wat geen pen kan beschrijven: hoe muziek zelfs de levens van minderbedeelden zin kan geven. Dit inzicht weet ze zo betoverend in beeld te brengen, dat een gang naar IDFA voor iedere liefhebber van muziek en beeld pure noodzaak is.