Recensie 'Dawn of the Planet of the Apes'

Dawn of the Planet of the Apes zet de succesvolle herstart van de serie voort. Inmiddels hebben de apen zich onder leiding van Caesar verder ontwikkeld en is de mensheid in de verdediging gedrukt. Als dat maar goed afloopt.

Het interessante aan een prequel is dat we als kijker weten hoe het verhaal afloopt. We weten dus dat er in de verre toekomst een samenleving van intelligente apen zal bestaan op aarde, waarin de mens nog slechts een slaaf is. Dat is namelijk wat we zagen in de oorspronkelijke Planet of the Apes uit 1968, met Charlton Heston. Na vier vervolgfilms begin jaren zeventig was er in 2011 de herstart van de reeks met het intelligent gemaakte en verrassend succesvolle Rise of the Planet of the Apes. Daarin zorgden de experimenten van een wetenschapper ervoor dat een groep apen steeds slimmer werd en dat een voor mensen dodelijk virus werd ontketend. Aan het einde van die film ontsnapten de apen onder leiding van Caesar (Andy Serkis) en trokken ze zich terug in de bossen.

Gedecimeerd

In de opening van dit vervolg zien we hoe het virus in de daaropvolgende jaren om zich heen heeft gegrepen en de mensheid heeft gedecimeerd. Een klein groepje overlevenden heeft zich samengepakt in een vervallen en overwoekerd San Francisco. Het is geen toeval dat de titel van deze film The Dawn of Man in herinnering roept en dat ook visueel nog even wordt gerefereerd aan dit eerste hoofdstuk van 2001: A Space Odyssey. Want waar we naar kijken in Dawn of the Planet of the Apes is het ontstaan van een beschaving. De apenkolonie van Caesar heeft inmiddels geleerd speren te gebruiken voor de jacht, ze kunnen paardrijden en ze ruilen hun gebarentaal steeds meer in voor gegromde woorden.

Triomf

Wat we hier zien is mogelijk door de techniek die performance capture wordt genoemd. Stel je een filmset voor waar acteurs met verlengstukken aan hun armen op handen en voeten rondlopen, volgeplakt met sensoren die hun spel vastleggen. Daarvan maken de tovenaars van Weta Digital vervolgens de apen die we op het scherm zien. Het resultaat is verbluffend. Een van de meest overtuigende scènes is die waarin de chimpansee Koba (Toby Kebbell) twee mensen misleidt door zich voor te doen… als aap. Je ziet hem in zijn blik en in zijn houding schakelen tussen zijn eigen sinistere intelligentie en de rol van domme, speelse circusaap. Het is een triomf op het snijvlak tussen acteerwerk en visuele effecten.

Mensen zijn in deze film niet meer dan figuranten. Malcolm (Jason Clarke) probeert een verbond met Caesar te sluiten. Maar het vertrouwen is broos en in beide kampen zijn haviken actief, die liever voor hun eigen ras kiezen dan voor mededogen. De gegromde bespiegelingen over de apensamenleving maken de maatschappijkritische metaforen soms wat te expliciet en halen regelmatig de vaart uit de film. Maar de prachtige momenten van mens-aapinteractie, die regisseur Matt Reeves met een gevoelvol gebruik van de techniek weet te ensceneren, maken veel goed. Zo is er de scène waarin Caesar met een minzame glimlach toekijkt terwijl Malcolm en consorten een muziekje opzetten nadat ze de stroomvoorziening hebben weten te herstellen. Als we niet beter zouden weten, zouden we op zo'n moment kunnen denken dat het wel goed komt tussen aap en mens.